De Modelgemeente maakt onderscheid tussen beheren, vernieuwen en innoveren waarbij de meeste aandacht naar Vernieuwen gaat. Voor de Modelgemeente is het financieel, inhoudelijk en organisatorisch in stand houden van de bestaande taken en werkprocessen onder controle. De meeste aandacht gaat uit naar veranderingen met zeer uiteenlopende oorzaken. Deze veranderingen zijn inmiddels een constante geworden en in de Modelgemeente is hier structureel kennis en capaciteit voor gereserveerd. 

Bij de Modelgemeente werken geen uitvinders waardoor innovatie zich vooral richt op het uitproberen van door anderen ontwikkelde ideeën zonder dat vooraf de uitkomst bepaald is. De rol van de Modelgemeente varieert hierbij van die van financier tot en met regisseur.