Hoe ga je om met krimp?

Ze was nogal stellig, minister Schippers van Volksgezondheid, in een interview met NRC Handelsblad van enkele weken terug. ‘Groot ziekenhuis is straks achterhaald’, was de kop boven het artikel. De strekking van haar verhaal: steeds meer gegevensuitwisseling, diagnose en behandeling vindt buiten de muren van het ziekenhuis plaats. Dat gaat grote gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering van zorginstellingen.

Hierbij staat niets minder op het spel dan de verschijningsvorm van de instellingen zoals wij die kennen: steeds grotere gebouwen om precies te zijn. ‘Ik begrijp er helemaal niets van hoe al die grote ziekenhuizen zichzelf nog gefinancierd krijgen, dat de banken nog geld in steken in al die stenen,’ aldus de minister. ‘Over een paar jaar is dat totaal achterhaald. Doodzonde van het premiegeld. Niet doen.’

V&D van de toekomst

De minister zegt het nu, maar het is een gedachte die je steeds vaker hoort. Nog niet zo lang geleden was Guido Zonneveld bij M&I/Partners te gast. Hij is CIO van het Jeroen Bosch Ziekenhuis en hij sprak tijdens een bijeenkomst over de rol van de CIO in de veranderende zorgmarkt. ‘We moeten oppassen dat ziekenhuizen niet de V&D’s van de toekomst worden,’ zei hij bij die gelegenheid.

Net als minister Schippers was Guido Zonneveld van mening dat ziekenhuizen ernstig in de problemen raken als ze geen consequenties trekken uit nieuwe digitale ontwikkelingen, met name op het gebied van informatie-uitwisseling. Hoe lang zal het nog duren voordat de meeste onderzoeken en consulten plaatsvinden terwijl de patiënt thuis is?

Een flexibele ziekenhuisorganisatie moet daarop inspelen, zei Guido Zonneveld onlangs naar aanleiding van de uitspraken die hij bij ons deed. En dat doe je niet door grote gebouwen neer te zetten. Al dat vastgoed zou wel eens de spreekwoordelijke molensteen kunnen worden om de nek van zorginstellingen, en je moet ervoor zorgen dat je niet, zoals V&D, het slachtoffer wordt.

Omgaan met krimp

Zoals wel vaker, is de analyse belangrijk maar relatief snel gemaakt. De volgende vraag is natuurlijk: hoe pak je dit aan?

Die vraag is een lastige. Feitelijk wil je weten: hoe ga je om met krimp? En zoals we weten uit de gebieden in Nederland en Europa waar het inwonertal daalt: omgaan met krimp vraagt inventiviteit, creativiteit en de bereidheid om onorthodox te denken. Hoe houd je met minder geld het niveau van de dienstverlening toch in stand?

Ik moet eerlijk zeggen: dit is een lastige. We weten allemaal dat inleveren moeilijker is dan groeien. Het vraagt leiderschap en een vooruitziende blik. In elk geval is het belangrijk om gezamenlijk een positief perspectief te ontwikkelen voor de patiënt en voor de zorginstelling. Dat is de uitdaging, voor de Raad van Bestuur maar ook voor de CIO 3.0. Als er iemand is die alle partijen - zorgverleners, bestuurders en managers - mee kan nemen in het digitale deel van de toekomst, dan is hij het wel.