M&I/Partners bracht vandaag de 21e editie van de jaarlijkse ICT Benchmark Gemeenten uit. Dit trendrapport biedt een diepgaand inzicht in de ICT-kosten en -ontwikkelingen bij Nederlandse gemeenten en belicht de belangrijkste trends en uitdagingen op het gebied van digitalisering in de publieke sector.
De ICT-kosten van gemeenten stijgen in 2024 naar gemiddeld €115 per inwoner, een toename van €6 ten opzichte van 2023. Gemeenten zien de grootste stijging in personeelskosten als gevolg van cao-afspraken en uitbreiding van de formatie. Ook nemen de softwarekosten toe, vooral door de groei van SaaS binnen bedrijfsvoeringsapplicaties. Infrastructuurkosten stijgen licht door investeringen in randapparatuur voor de werkplek. Daarnaast hebben gemeenten in de huidige hybride fase te maken met zowel lokale systemen als cloudomgevingen, wat leidt tot dubbele lasten voor opslag, beveiliging en beheer.
In de afgelopen tien jaar zijn de softwarekosten per inwoner gestegen van €18 naar €38, vooral door de sterke groei van SaaS-applicaties, waarvan het aandeel toenam van 12% naar 61%. Deze stijging hangt samen met nieuwe wetgeving en digitale ontwikkelingen, zoals de Omgevingswet, datagedreven werken en extra aandacht voor beveiliging en compliance. Ook de ICT-personeelskosten zijn aanzienlijk gestegen, van €35 naar €58 per inwoner. Deze toename is het gevolg van een grotere regierol die gemeenten moeten vervullen ten aanzien van leveranciers, de groeiende betekenis van informatiemanagement en het feit dat het aantal technische functies minder snel daalt dan eerder was voorzien. De infrastructuurkosten blijven daarentegen relatief stabiel, mede dankzij dalende prijzen voor rekenkracht en opslag en de overgang naar cloudomgevingen.
De softwarekosten stijgen met €1,50 naar €38 per inwoner. In 2024 groeit het aandeel SaaS opnieuw, van 55% naar 61%. Vooral binnen het domein bedrijfsvoering vindt deze groei plaats, waar het SaaS-aandeel stijgt van 51% naar 69%. Daardoor is er nauwelijks nog verschil tussen de categorieën: primair proces (65%), frontoffice (67%) en midoffice (59%). Waar de overgang naar SaaS eerst vooral begon met kleinere en minder kritieke applicaties, betreft deze ontwikkeling inmiddels ook grote, bedrijfskritische bedrijfsvoeringsapplicaties, zoals HRM-, financiële- en inkoopapplicaties. De SaaS-adoptie is daarmee de norm voor gemeentelijke software.
De ICT-personeelskosten stijgen met €4 per inwoner naar €58 per inwoner, vooral door cao-afspraken en uitbreiding van het aantal fte’s. Door het gelijktijdig beheren van on-premise- en cloudomgevingen nemen de beheerlasten toe, waardoor gemeenten het aantal fte’s in regie- en automatiseringsfuncties uitbreiden. Hoewel het aantal informatiseringsfuncties gelijk blijft, is de druk op deze functie groot om de impact van ontwikkelingen als nieuwe wetgeving, de energiecrisis, burgerparticipatie en digitale ambities goed te kunnen overzien. De gemiddelde kosten per fte stijgen licht van €91K naar €92K per fte: eigen personeel stijgt van €85K naar €89K, conform de cao-loonstijging van 5%. De gemiddelde kosten per fte voor inhuur dalen van €129K naar €113K. Het aandeel externe inhuur daalt van 23% naar 20%, waarmee de trend naar meer vaste formatie doorzet.
De infrastructuurkosten stijgen beperkt met €0,50 naar €18 per inwoner. Dit is voornamelijk het gevolg van hogere werkplekkosten. Gemeenten investeren in randapparatuur, zoals videobelopstellingen en vergaderzaalvoorzieningen. Ondanks de groei van SaaS blijven de kosten voor servers & storage stijgen, doordat gemeenten in een hybride fase zitten met zowel lokale systemen als cloudplatformen. Dit leidt tot dubbele lasten voor opslag, beveiliging en beheer. De kosten voor netwerk & data en spraak & beeld blijven stabiel.
Dit jaar besteden we extra aandacht aan de afgelopen tien jaar. Deze tien jaar beslaat de opkomst van cloudgebaseerde SaaS-applicaties als vervanging voor on-premise oplossingen. Deze verschuiving heeft een grote impact op de drie kernonderdelen: software, personeel en infrastructuur.
De softwarekosten zijn in tien jaar tijd gestegen van €18 naar €38 per inwoner. De omvang van de gemeentelijke softwaremarkt is in deze periode flink gegroeid, van ongeveer 300 miljoen euro naar net iets minder dan 700 miljoen euro. Met name op het gebied van SaaS-applicaties is er een flinke groei geweest. Waar tien jaar geleden nog 12% van de softwarekosten naar SaaS-applicaties ging, is dat nu 61%. Daarnaast zien we dat de softwarekosten de afgelopen tien jaar zijn gestegen door nieuwe wettelijke taken, invoering van nieuwe wetgeving zoals de Omgevingswet en de Wet open overheid, meer aandacht voor datagedreven werken, de behoefte aan automatisering en integratie om processen te versnellen en systemen te koppelen, digitalisering van de werkplek en toenemende aandacht voor beveiliging en compliance.
De ICT-personeelskosten zijn gestegen van €35 naar €58 per inwoner. Meer gebruik van SaaS betekent dat gemeenten meer regie moeten voeren, terwijl het technisch beheer vaker bij de leverancier kan worden belegd. Dit zien we deels terug in de benchmark, waarin informatiemanagement een aanzienlijk groter aandeel in de formatie heeft gekregen. Hoewel wij een afname van technische rollen verwachtten, is deze niet zichtbaar en lijkt daardoor achter te blijven bij de verdere ontwikkelingen.
De infrastructuurkosten blijven over de tien jaar relatief gelijk, ondanks het toegenomen gebruik van opslag en rekenkracht. Dit is het gevolg van dalende kosten voor rekenkracht en opslag. Mogelijk speelt hier ook de overgang naar SaaS een rol, waardoor er minder servers nodig zijn en kosten niet verder stijgen of mogelijk op termijn nog gaan dalen.
Het wordt de komende jaren interessant om te zien welke ontwikkelingen in zowel kleine als grote gemeenten worden opgestart en geïmplementeerd. Er staat veel te gebeuren dat invloed heeft op competenties, financiering en de algehele informatievoorziening. Zo zetten gemeenten stappen richting een toekomstbestendige informatievoorziening. De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) en Common Ground vormen hiervoor de ruggengraat van een modulaire, open en samenwerkende digitale infrastructuur. Dit vergt een stevige visie en meerjarenplanning om dit daadwerkelijk te realiseren.
Ook is onze verwachting dat Artificiële Intelligentie (AI) vanaf boekjaar 2025 nadrukkelijker zichtbaar is in projecten, infrastructuur, software en personele inzet. AI vraagt om schaalbare rekenkracht en duidelijke kaders voor transparantie, dataveiligheid en ethiek. Daarnaast groeit de aandacht voor digitale soevereiniteit. Gemeenten onderzoeken alternatieven voor buitenlandse cloudleveranciers, met name voor toepassingen waarin gevoelige en vertrouwelijke gegevens worden verwerkt. Voor kantoorautomatisering verwachten wij dat deze transitie voor de grote groep nog enkele jaren zal duren.
Het versterken van inhoudelijke competenties wordt steeds belangrijker. De complexiteit van digitale opgaven vraagt om blijvende investering in vakkennis en expertise binnen gemeentelijke organisaties. Tot slot door de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties verwachtten wij de komende jaren meer groei te blijven zien in intern personeel en zijn we benieuwd naar de loonontwikkeling tussen de regiefuncties en de inhoudelijke vakspecialisten.
Op dinsdag 4 november van 12:00 – 13:00 lichten we de resultaten van de benchmark toe in een online lunchsessie. Aanmelden kan via: Online lunchsessie ICT Benchmark Gemeenten | M&I/Partners
Lees hieronder het volledige rapport
De ICT-kosten in ziekenhuizen blijven stijgen. In boekjaar 2017 bedroegen de ICT-kosten 5,5 procent van de omzet. In 2013 was dit nog 4,5 procent. Het ICT-budget gaat voor 80 procent op aan software en personeel. Dit blijkt uit de jaarlijkse ICT Benchmark Ziekenhuizen van M&I/Partners, ronde 2018.
Lees verder