EPD-marktinventarisatie ziekenhuizen 2021: consolidatie EPD-markt zet door

In april 2018 publiceerden wij onze laatste EPD-marktinventarisatie ziekenhuizen. Ten opzichte van 2018 zet de consolidatie van de EPD-markt door en heeft ChipSoft haar dominante positie verder verstevigd door de toevoeging van twee nieuwe klanten en één geplande overgang in 2022 (Gelre Ziekenhuizen). Het aantal Epic-ziekenhuizen bleef gelijk met een ongewijzigd klantenbestand tussen 2018 en 2021.

Ook in de EPD-marktinventarisatie van 2024 zet de consolidatie van de EPD-markt door met het verdwijnen van het EPD van SAP/Cerner van de Nederlandse markt.

EPD-mutaties

In 2022 stijgt het marktaandeel van Epic echter weer iets door de toevoeging van Ziekenhuis Amstelland, dat in april 2022 als eerste ziekenhuis in Europa Epic Connect¹ in gebruik neemt. NEXUS verloor twee ziekenhuizen aan ChipSoft (Ziekenhuis Rivierenland en Medisch Spectrum Twente) maar kreeg er ook twee nieuwe EPD-klanten bij door de overname van CSC Care Solutions: Meander Medisch Centrum en Het Oogziekenhuis Rotterdam. Het Meander Medisch Centrum maakte al gebruik van NEXUS als ZIS, het Oogziekenhuis is voor NEXUS een nieuwe klant. SAP/Cerner ziet in 2022 opnieuw klanten overstappen (Ziekenhuis Amstelland en Gelre Ziekenhuizen). De overgebleven klanten van SAP/Cerner (Flevoziekenhuis, Maastricht UMC+ en Zuyderland Medisch Centrum) beraden zich momenteel op hun EPD-toekomst. Dit kan tot gevolg hebben dat in de toekomst ook deze speler van de Nederlandse EPD-markt verdwijnt en er nog maar drie partijen over blijven.

EPD-marktverdeling ziekenhuizen 2021

Overzicht EPD-mutaties 2018 – 2021

• Ziekenhuis Rivierenland van Soarian-NEXUS naar ChipSoft
• Medisch Spectrum Twente van NEXUS naar ChipSoft

Geplande EPD-mutaties 2022

• Gelre Ziekenhuizen van SAP/Cerner  naar ChipSoft
• Ziekenhuis Amstelland van SAP/Cerner naar Epic

Weinig mutaties en toch veel beweging op EPD-gebied

Dat er de afgelopen jaren relatief weinig ziekenhuizen voor een nieuw EPD hebben gekozen wil niet zeggen dat het EPD in Nederland heeft stilgestaan. Na de EPD-implementaties tussen 2010 en 2017 zijn veel ziekenhuizen toe aan een vernieuwingsslag. Wij zien hierin drie trends.

1. Herimplementatie
2. Betere uitnutting en gebruik EPD
3. Verbreding van het EPD/consolidatie van deelsystemen

Trend 1 - Herimplementatie

De grootste stroom aan impactvolle herimplementaties vond de afgelopen jaren plaats bij ChipSoft-klanten: de overgang naar HiX Standaard Content² (beschikbaar vanaf HiX 6.1). Hierdoor maakt inmiddels bijna 60% van de ChipSoft klanten gebruik van Standaard Content. Voor 2022 staan nog meer upgrades naar Standaard Content gepland. Daarnaast staan meerdere ziekenhuizen op het punt om het hiervoor benodigde contract te tekenen. Wij verwachten dat deze herimplementaties nog tot in 2024 doorlopen. Niet alle ziekenhuizen kiezen ervoor om naar Standaard Content over te gaan. Het Leids Universitair Medisch Centrum heeft bewust de keuze gemaakt om dit vooralsnog niet te doen.

Daarmee is de stand van zaken voor de 53 ziekenhuizen die met ChipSoft werken op dit moment als volgt.

Trend 2 - Betere uitnutting en gebruik EPD

Naast herimplementaties besteden ziekenhuizen veel aandacht aan het beter uitnutten en optimaliseren van het (gebruik van het) EPD. Ziekenhuizen moeten bij een implementatie vaak onder tijdsdruk keuzes maken voor de inrichting zonder voldoende zicht te hebben op de consequenties. Ook blijft niet alle informatie (die gedurende de scholing/instructie van eindgebruikers aan bod komt) even goed hangen. Zes tot twaalf maanden na livegang komen vaak de complexe gebruikersvragen op. Hiervoor is vaak geen specifieke training beschikbaar. Gevolg is suboptimaal gebruik van het EPD en gefrustreerde eindgebruikers. Om meer rendement uit het EPD te halen zien wij ziekenhuizen kiezen de volgende acties nemen:

• meer aandacht voor (continue) scholing, coaching en versteviging van de digitale vaardigheden van bestaande én nieuwe eindgebruikers;
• betere werkafspraken over het gebruik van het EPD en monitoring hiervan;
• finetuning van delen van de inrichting van het EPD;
• versteviging van de rol en werkwijze van functioneel beheer.

Trend 3 - Verbreding van het EPD/consolidatie van deelsystemen

De scope van het ‘kern EPD’ breidt zich steeds verder uit. Wij zien een consolidatieslag op het gebied van deelsystemen, zoals het RIS, EVS en PDMS. Steeds vaker worden deze onderdeel van de EPD-suite waardoor er toenemende mate sprake is van een ‘EPD, tenzij’ beleid. Zie ter illustratie onze 'PDMS-marktinventarisatie Ziekenhuizen'. Deze consolidatieslag heeft veelal tot doel: een betere integratie voor de eindgebruiker (minder applicaties), een beter totaaloverzicht over de gegevens en een lagere beheerlast.

EPD is een noodzakelijke randvoorwaarde voor innovatie

Vrijwel alle ziekenhuizen bevinden zich in een (digitale) transformatie om vorm te geven aan grote ontwikkelingen zoals ‘de juiste zorg op de juiste plek’ en verdergaande digitalisering van zorg (digitale zorg). Wij zien dat deze ontwikkelingen vaak aan de randen van het EPD of net daarbuiten plaatsvinden. Het EPD vormt echter wel een noodzakelijke randvoorwaarde voor innovatie.

• Patiënten hebben mede dankzij de VIPP-regelingen inzage in hun eigen dossiergegevens (afkomstig uit het EPD) via een portaal of PGO. Naast deze inzage ontstaan er steeds meer mogelijkheden om de patiënt zelf (in de thuissituatie) een rol te laten spelen in zijn/haar eigen zorgproces via digitale zorg (e-Health, telemonitoring). Ook hierbij is gegevensuitwisseling met het EPD van belang.
• Voor de ‘juiste zorg op de juiste plek’ is gegevensuitwisseling met netwerkpartners cruciaal. Dankzij de stimulans van de VIPP-subsidies voor het inbouwen van zorg informatie bouwstenen vormen de EPD’s een belangrijke bron voor het gestandaardiseerd uitwisselen van gegevens.
• Data intelligence waarmee informatie uit het EPD kan worden gebruikt kan niet alleen worden gebruikt voor (bedrijfsmatige) processturing, maar ook voor zorginhoudelijke inzichten en verbeteringen. We zien daarmee een ontwikkeling van data intelligence, naar clinical intelligence en inmiddels ook artificial intelligence. Een goede kwaliteit van de gegevens in het EPD is hiervoor echter wel een belangrijke randvoorwaarde. 

Uitdagingen

Een uitdaging voor veel ziekenhuizen is om zelf de regie te nemen en te houden op deze innovaties en ontwikkelingen. Een belangrijk deel van de projectenkalender op dit gebied wordt namelijk bepaald door de mogelijkheden die de leverancier introduceert en zeker de afgelopen jaren ook door de overheid (met bijvoorbeeld de VIPP-trajecten).

Hieraan gerelateerd ontstaat de vraag hoe al deze innovaties zich logisch tot elkaar verhouden en wat de onderlinge samenhang is? In de afgelopen jaren is een grote hoeveelheid nieuwe apps en toepassingen ontstaan, met name op het gebied van digitale zorg. Ziekenhuizen staan nu voor de taak om deze ontwikkelingen te consolideren en in logische samenhang te brengen voor de zorgverlener en patiënt.

Dan is er nog de vraag hoe de informatie uit de buitenwereld (van patiënten en zorgnetwerkpartners) zich moet verhouden tot de gegevens in het EPD. Welke informatie sla je waar op? Wil je alle gegevens in het EPD opslaan? En zo niet, hoe zorg je er dan voor dat de informatie die relevant is voor het zorgproces dan toch op een toegankelijke en gebruiksvriendelijke manier beschikbaar is voor de zorgverlener?   

Tot slot is deze uitwisseling natuurlijk alleen mogelijk wanneer een patiënt hier toestemming voor geeft. Het verzamelen en uitwisselen van toestemmingen voor het delen en opvragen van gegevens blijft voor veel ziekenhuizen een ingewikkelde puzzel.

De toekomst van het EPD

In de sector gaan steeds meer geluiden op om in de architectuur van de informatievoorziening een scheiding te maken tussen data en toepassingen (business logica). Daarom kiezen sommige ziekenhuizen ervoor om  een separate data- en een integratielaag boven op hun bestaande ZIS/EPD te positioneren. Hiermee kan informatie vanuit verschillende interne én externe bronnen bijeen worden gebracht en beschikbaar worden gesteld aan nader te bepalen toepassingen. Dit is anders dan de opbouw van traditionele systemen, zoals de meeste ZIS/EPD suites waarin data en functionaliteit meer met elkaar verbonden zijn. En alhoewel het ZIS/EPD dan nog steeds een belangrijke basis vormt zien we wel dat ziekenhuizen onderzoeken welke nieuwe mogelijkheden data- en integratielagen bieden. Bijvoorbeeld om sneller te innoveren en minder afhankelijk te zijn van één (EPD-)leverancier voor alle functionele behoeften. Hierdoor krijgen ook andere partijen dan de EPD-leveranciers een steeds belangrijkere rol binnen ziekenhuizen.

Positie van het EPD

Het wordt interessant om te zien welke impact die ontwikkeling de komende jaren heeft en wat dit doet met de positie van het EPD in een ziekenhuis.

^{1 Amsterdam UMC functioneert daarbij min of meer als leverancier voor het Amstelland dat wel een eigen (productie)omgeving heeft die ook eigen instellingen mogelijk maakt.} 

^{2 Standaard Content is de term die door ChipSoft wordt gebruikt om aan te geven dat de inrichting van het EPD is gebaseerd op het standaard template en bijbehorend datamodel. Doelen van deze standaardisatie zijn om een meer geïntegreerd dossier te creëren, registratielast te verminderen, betere gegevensuitwisseling met de buitenwereld mogelijk te maken en innovatie te versnellen.}