Succesvol digitaliseren: 4 tips voor huisartsengroepen

De druk op de huisartsenzorg neemt toe door meer zorgvraag, vergrijzing en groeiende mentale klachten, terwijl er te weinig zorgprofessionals zijn. Meer behandelingen verschuiven naar de huisartsenpraktijk, waardoor de werkdruk stijgt. Slimmer en nauwer samenwerken wordt daarom noodzakelijk. Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) en organisaties als LHV en InEen zien digitale transformatie als een belangrijke oplossing, maar uit onderzoek van M&I/Partners (2025) blijkt de invoering van digitale oplossingen binnen huisartsgroepen niet altijd eenvoudig. In het onderzoek brachten we verschillende factoren in kaart die de digitale transformatie binnen huisartsengroepen beïnvloeden. Hieruit haalden we vier praktische tips die huisartsen kunnen inzetten om digitale transformatie succesvoller te maken.

Lessen uit de praktijk van huisartsengroepen

Tijdens het onderzoek benaderden we digitale transformatie als een proces dat niet alleen draait om technologische innovatie, maar juist ook onlosmakelijk verbonden is met organisatorische veranderingen. We voerden gesprekken met CMIO’s, CIO’s en innovatiemanagers uit verschillende huisartsengroepen. We onderzochten zowel interne factoren, zoals de organisatiestructuur, als externe invloeden, waaronder landelijke richtlijnen, die een rol spelen bij digitale transformatie. Daarnaast keken we naar de strategieën die huisartsengroepen toepassen in hun praktijk.

Verschillende huisartsengroepen hebben al effectieve implementatiestrategieën doorgevoerd, en ondervinden daar aantoonbaar voordeel aan. Zo zijn er huisartsengroepen waarbij alle gecontracteerde praktijken succesvol zijn overgestapt op één gezamenlijk huisartseninformatiesysteem (HIS). Dit blijkt niet alleen de gegevensuitwisseling en samenwerking tussen de praktijken te versoepelen, maar creëert ook meer ruimte om nieuwe digitale initiatieven efficiënt te implementeren. Daarnaast neemt het gebruik van e-consulten en telemonitoring landelijk toe, en er wordt geëxperimenteerd met AI-toepassingen die de consultvoering ondersteunen. Deze voorbeelden laten zien dat digitalisering daadwerkelijk kan bijdragen aan minder werkdruk en betere zorg.

Tegelijkertijd zijn er duidelijk uitdagingen die maken dat digitale initiatieven niet overal even goed van de grond komen. Een belangrijke factor is de interne organisatie van zorggroepen. Hoewel veel zorggroepen een CMIO en/of een ICT-commissie hebben aangesteld, verschilt het sterk wie aan tafel zit bij de besluitvorming. In sommige regio’s wordt de dagelijkse praktijkervaring van huisartsen goed meegenomen. In andere ontbreekt die verbinding en worden strategische keuzes gemaakt die onvoldoende aansluiten bij de vraag uit de werkvloer.

Daarnaast speelt de professionele cultuur van huisartsen een grote rol. Huisartsen hechten sterk aan hun autonomie, wat regelmatig leidt tot terughoudendheid of weerstand bij veranderingen die door zorggroepen worden opgelegd. Juist daarom blijkt dat initiatieven die door collega-huisartsen gedragen en gepresenteerd worden succesvoller zijn.

Regionale uitdagingen

Regionale verschillen zorgen voor fragmentatie. Regio’s verschillen sterk in hun demografie, schaal en manier van samenwerken, waardoor oplossingen vaak regionaal ontwikkeld moeten worden. Dit maakt dat digitaliseringsinitiatieven sterk context gebonden zijn en lastig één op één over te nemen door andere regio’s. Hoewel een duidelijke nationale visie is geformuleerd door het VWS en brancheorganisaties (Visie eerstelijnszorg 2030), ontbreekt het vaak nog aan doorvertaling naar concrete actiepunten in de regionale praktijk. Op zorggroepniveau bestaan nog weinig uitgewerkte strategieën of gezamenlijke visies die richting geven aan de keuzes rondom digitalisering. Het gevolg hiervan is dat digitale initiatieven beperkt opgeschaald worden, en zorggroepen dubbele inspanningen verrichten.

Ook blijkt dat zorgverzekeraars een aanzienlijke invloed uitoefenen op de digitalisering binnen de huisartsenzorg. Huisartsengroepen geven aan dat verzekeraars een belangrijke rol innemen door financiële beloningen te geven aan praktijken die specifieke digitale initiatieven implementeren. Hoewel deze prikkels de implementatie positief kunnen stimuleren, kan er ook sprake zijn van spanningsvelden wanneer de prioriteiten van de verzekeraar niet overeenkomen met de behoeften van de medewerkers in de praktijk. Een actueel voorbeeld hiervan is de digitale triage, een initiatief dat door zorgverzekeraars voor 2026 wordt meegenomen in hun vergoedingssysteem, maar waarvan het daadwerkelijke effect op personeelstekort en kosten nog niet is aangetoond.  

Duurzame digitale vernieuwing in de eerstelijnszorg vraagt dus om meer dan alleen technologie. Het vereist een praktijkgerichte besluitvorming, breed draagvlak onder huisartsen en effectieve samenwerking met stakeholders binnen én tussen regio’s.

4 tips voor huisartsengroepen om digitale transformatie succesvol te maken

Hoe zorg je er als huisartsengroep voor dat een digitaal initiatief wel breed geadopteerd wordt? Uit het onderzoek constateerden we vier tips voor huisartsengroepen die helpen bij succesvolle digitale transformatie in de huisartsenzorg:

1. Creëer een duidelijke interne governancestructuur waarin zowel de dagelijkse realiteit van de praktijk als digitale expertise vertegenwoordigd zijn. Het is belangrijk dat zorgprofessionals meedenken die precies weten hoe het er in de praktijk aan toe gaat én kennis hebben van digitalisering inclusief de mogelijkheden en beperkingen daarvan, zoals een CMIO, CIO of innovatiemanager. De kracht ligt in de combinatie: initiatieven sluiten beter aan bij de praktijk en zijn tegelijkertijd realistisch en toekomstgericht.
   
   
2. Zet in op cultuur van veranderbereidheid door middel van huisarts-tot-huisartsmotivatie. Het versterken van een innovatiecultuur vraagt om meer dan alleen beleid: het draait om draagvlak creëren onder huisartsen en zorgprofessionals. Collegiale motivatie speelt hierbij een belangrijke rol. Wanneer huisartsen elkaar inspireren en motiveren met concrete voorbeelden, groeit het vertrouwen in digitale innovaties. Koppel innovaties direct aan de praktijk en maak zichtbaar hoe ze werkdruk verlagen of zorg verbeteren. Door successen te delen en stapsgewijs te werken, ontstaat er geleidelijk meer bereidheid om nieuwe werkwijzen te omarmen.
   
   
3. Werk aan regionale afstemming door actief samenwerking met huisartsengroepen in andere regio’s te zoeken en ervaringen uit te wisselen. Daarnaast helpt aansluiten bij kennisnetwerken en samenwerkingen. Denk hierbij aan het CMIO-netwerk, waar huisartsen met een speciale rol in digitalisering ervaringen uitwisselen en elkaar ondersteunen bij het implementeren van nieuwe digitale toepassingen. Ook het bijwonen van eerstelijnsseminars biedt praktische inzichten en draagt bij aan het vergroten van kennis over actuele digitale ontwikkelingen binnen de huisartsenpraktijk. Bovendien organiseren organisaties zoals NedHIS regelmatig studiedagen, waar professionals uit het veld best practices en innovaties delen. Door aansluiting bij dergelijke initiatieven wordt expertise gebundeld en wordt voorkomen dat huisartsen(groepen) telkens opnieuw het wiel moeten uitvinden.
   
   
4. Combineer centralisatie en autonomie. Door aspecten zoals de keuze voor een Huisarts Informatie Systeem (HIS) centraal te organiseren, kunnen huisartsengroepen schaalvoordelen behalen. Tegelijkertijd moet er bewust ruimte blijven voor maatwerk in de inrichting van digitale toepassingen op praktijkniveau. Een goede balans tussen centralisatie en autonomie bereik je door op regionaal niveau duidelijke kaders en gezamenlijke keuzes te maken, terwijl je praktijken binnen die kaders ruimte geeft om te kiezen wat het beste past bij hun situatie. Autonomie blijft een kernwaarde voor huisartsen.

Niet alleen een technisch traject, maar ook een veranderaanpak

Digitale transformatie is geen puur technisch traject, maar een integrale veranderaanpak waarin structuur, processen, cultuur en samenwerking samenkomen. Door deze succesfactoren te omarmen, kunnen zorggroepen hun digitale ambities sneller én duurzamer waarmaken.

Wilt u als huisartsengroep aan de slag met digitale transformatie en zoekt u praktische ondersteuning? M&I/Partners adviseert huisartsengroepen bij digitale transformatie. Wij bieden praktische begeleiding bij het opzetten van governance, het vergroten van draagvlak en het stimuleren van regionale samenwerking. Met kennis van zowel de praktijk als digitalisering zorgen wij dat digitale innovaties daadwerkelijk bijdragen aan betere zorg. Neem contact op voor een eerste stap naar duurzame digitale vernieuwing.