Gemeente Apeldoorn zet volgende stap in informatiegestuurd werken binnen het sociaal domein

De gemeente Apeldoorn heeft een belangrijke stap gezet in de transitie naar informatiegestuurd werken. Met de ontwikkeling van de Monitor Maatschappelijke Ontwikkeling koppelt de gemeente beleid en data om nieuwe inzichten te verkrijgen in vraagstukken binnen het sociaal domein. Onder leiding van Gerco Buijk-Dijkstra van M&I/Partners is dit innovatieve project gerealiseerd, waarmee Apeldoorn het sociaal domein op een datagedreven manier inzichtelijk maakt.

Waarom de Monitor Maatschappelijke Ontwikkeling?

De gemeente Apeldoorn wil beter begrijpen welke uitdagingen er spelen op wijk- en buurtniveau. Door lokale, regionale en landelijke data te combineren in de Monitor ontstaat een overzicht van actuele maatschappelijke ontwikkelingen. Dit inzicht ondersteunt raadsleden, beleidsmakers en uitvoerders bij het richten van interventies en het verbeteren van de leefomgeving van inwoners. Hierbij worden belangrijke principes gehanteerd, zoals privacy by design, gegevenskwaliteit en veiligheid. 

De Monitor richt zich op drie belangrijke beleidsthema’s: 

• Armoede 
• Jeugdzorg en Onderwijs 
• Gezondheid en Preventie 

De uitdaging

Een van de grootste uitdaging was het samenbrengen van uiteenlopende perspectieven binnen de organisatie om zowel de ontwikkeling als het gebruik van de Monitor breed gedragen te maken. Dit vereiste samenwerking tussen collega’s van inhoudelijke afdelingen, de raadswerkgroep en specialisten op het gebied van IV en ICT, waarbij het waarborgen van informatieveiligheid en -actualiteit een belangrijke rol speelde.  

Daarnaast was het essentieel om diverse invalshoeken samen te brengen, zodat de Monitor niet alleen technisch robuust, maar ook inhoudelijk waardevol werd. Dit proces vroeg om wederzijds begrip en duidelijke afspraken over wat wel en niet mogelijk was, zowel tijdens de realisatie als bij het toekomstige gebruik en onderhoud van de Monitor.  

Drie fasen van informatiegestuurd werken

De gemeente Apeldoorn hanteert een gestructureerde aanpak die uit drie fasen bestaat: 

1. Organisatorische inrichting om informatiegestuurd werken te faciliteren; 
2. Inzicht krijgen in data door gegevens te verzamelen en te bundelen; 
3. Data duiden en richten op impact en effecten. 

De organisatie achter de Monitor

De ontwikkeling van de Monitor is een multidisciplinair proces waarin diverse afdelingen samenwerken. Beleid, Informatievoorziening en het Datalab spelen een sleutelrol. De afdeling Beleid levert data aan, Informatievoorziening zorgt voor duurzame ontsluiting en het Datalab ondersteunt de realisatie via het platform Apeldoorn in Cijfers. Daarbovenop zorgt een technische structuur, inclusief governance door de Chief Information Security Officer (CISO) en Chief Data Officer (CDO), voor een veilige en actuele dataverwerking.

Kenmerken van de Monitor

De Monitor Maatschappelijke Ontwikkeling is interactief en overzichtelijk, en biedt gebruikers inzichten op basis van geclusterde data: 

• Informatie op buurt- en wijkniveau: Hierdoor worden verschillen tussen gebieden zichtbaar, zoals eenzaamheid of overgewicht, wat gerichte interventies mogelijk maakt. 
• Duurzame data-ontsluiting: De Monitor maakt het mogelijk om jaarlijks ‘foto’s’ te maken van de situatie, waardoor trends over meerdere jaren zichtbaar worden. 
• Combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve data: Verhalen van inwoners verrijken de data, waardoor het inzicht in effecten en impact completer wordt. 
• Privacybescherming: Gegevens worden geaggregeerd om de veiligheid van persoonsgegevens te waarborgen. 

Van inzicht naar impact

De Monitor biedt niet alleen overzicht, maar ondersteunt ook effectmeting en impactanalyse. Drie sporen dragen bij aan het duiden van data: 

• Meerjarige datavisualisatie: Door trends zichtbaar te maken, ontstaat inzicht in ontwikkelingen. 
• Inwonersverhalen: Kwalitatieve inzichten tonen de ervaren effecten van beleid. 
• Effect-indicatoren: Specifieke meetpunten helpen bij het evalueren van beleidsimpact. 

Door deze aanpak kunnen multidisciplinaire teams data interpreteren, inzichten delen en concrete beleidsacties voorstellen. Bovendien biedt de Monitor de gemeenteraad waardevolle input om beleidsvragen te stellen en politieke doelstellingen aan te scherpen. 

Een waardevolle samenwerking 

Guido Hendriks, afdelingshoofd Realisatie Sociaal Domein, beschrijft de samenwerking met M&I/Partners als volgt:

“Op een wijze die goed aansluit bij de lokale cultuur van de gemeente Apeldoorn, heeft M&I/Partners in en met een dynamische omgeving van gemeenteraad, college én organisatie een gemeenschappelijk gedragen product neergezet: de Monitor Maatschappelijke Ontwikkeling.” 

Met de Monitor heeft de gemeente Apeldoorn een krachtig instrument in handen om informatiegestuurd werken binnen het sociaal domein naar een hoger niveau te tillen. Dit draagt bij aan betere beleidsbeslissingen en een verbeterde leefomgeving voor inwoners.