Dankzij ICT gaat het hele zorgproces op schop

Voor wie vooruit wil kijken – iets wat je als consultant zo vaak mogelijk doet – is het zinvol af een toe een blik in het verleden te werpen. Ook, en misschien wel juist, als het gaat om ICT in de zorg.

Hoe is het allemaal begonnen, alweer enkele decennia geleden? De digitalisering, die we kenden uit de bankwereld, drong langzaam maar zeker door in de zorg, om te beginnen op de financiële afdelingen van de grotere instellingen. Boekhoudkundig bleken de zaken met ICT makkelijker en sneller te gaan, dus die eerste stap was gauw gezet.

In de volgende fase drong de automatisering door tot het primaire zorgproces. De meeste EPD-projecten van de afgelopen tien jaar zijn er een voorbeeld van. Het patiëntendossier bestond natuurlijk al, maar in elektronische vorm was het beter te raadplegen en werden er minder fouten gemaakt. Opnieuw winst, dus.

Volgende stap

Inmiddels zijn we toe aan weer een volgende stap. ICT is niet langer alleen maar ondersteunend. Nee, dankzij ICT gaat het hele zorgproces op de schop. De tijd is er rijp voor: de samenleving vraagt meer en meer van de zorg, voor minder geld, terwijl de technische ontwikkelingen nieuwe kansen bieden.

Nu nog zie ik de vernieuwingen helaas langs elkaar heen bewegen. Veranderingsprocessen zonder ondersteuning van ICT, ICT-projecten met als enige doel de bestaande werkwijze te digitaliseren – het komt te vaak voor en het levert te weinig op. Als we de geest van de tijd willen volgen, als we werkelijk toekomstvast willen zijn, dan moeten we zorgen dat ICT en bedrijfsvoering beter op elkaar aansluiten, dat ze elkaar versterken.

Roger van Boxtel

Dat klinkt misschien wat technisch, dus laat ik het illustreren met een concreet voorbeeld. Roger van Boxtel, de eerste man van verzekeraar Menzis, vertelde onlangs in het Financieele Dagblad dat het aantal werknemers van zijn bedrijf de afgelopen jaren is gehalveerd. U raadt het al, dankzij ICT.

In de zorg zal het om andere aantallen gaan, want goede zorg betekent nu eenmaal handen aan het bed, en die handen zijn moeilijk te digitaliseren. Maar toch gaat er ook in onze sector veel veranderen, vooral in de ondersteunende diensten. Planning, roosters, correspondentie; al die taken worden langzaam maar zeker overgenomen door ICT. Dat is jammer, vooral voor de mensen die dat werk nu doen, maar het is onvermijdelijk, en het maakt het ook mogelijk ons te richten op dat waar het werkelijk om gaat: de echte zorg voor echte patiënten.

Zonder spreekuur

Die patiënten leveren trouwens zelf een steeds grotere bijdrage aan betere en goedkopere zorg, ook weer dankzij ICT. Steeds meer data zijn thuis eenvoudig af te lezen en kunnen naar de arts worden gestuurd zonder dat een spreekuur nodig is. Gegevens over diabetes of gegevens over trombose zijn maar enkele voorbeelden van.

Zo zetten we langzaam maar zeker de stap naar nieuwe organisatievormen, om daarmee te doen wat de samenleving van ons vraagt. Want de bomen groeien immers niet langer meer tot de hemel, terwijl we steeds ouder worden en terecht vragen om de zorgverlening die daarbij hoort.

So far, so good. Maar helemaal vanzelf gaat het niet. Dergelijke veranderingsprocessen vragen sturing van de mensen die er directe verantwoordelijkheid voor dragen: de bestuurders en de hoofden ICT van de instellingen.

Hoe zij dit het beste kunnen aanpakken, vertel ik u graag een volgende keer.

Jan Houben