Blockchain is een nieuwe technologie, waarvan wordt gesteld dat het de grootste technologische innovatie is sinds het internet. En dat het een groot effect kan hebben op de manier waarop organisaties nu samenwerken, gegevens uitwisselen en delen en waarop wederzijds vertrouwen daarbij wordt georganiseerd. Volgens deskundigen gaat het niet alleen de financiële sector veranderen, maar ook andere sectoren zoals overheid en zorg. Moeten we ons zorgen maken?
Blockchain is een online register van transacties, dat alle deelnemers kunnen bekijken. Die transacties kunnen betrekking hebben op allerhande fysieke en virtuele goederen en diensten. De transacties worden vastgelegd in een gezamenlijk grootboek. Bij banktransacties wordt het grootboek door de bank beheerd. Bij blockchain wordt het grootboek door alle deelnemers gezamenlijk beheerd en is het voor alle deelnemers inzichtelijk. Het registreren van de transacties gebeurt dus niet op één centrale plek, maar op een netwerk van computers.
Om zeker te weten dat alleen geldige transacties worden opgenomen in het gezamenlijk grootboek “lossen” alle aangesloten computers voor nieuwe transacties met elkaar een crypto-grafische puzzel “op”. Als de puzzel klopt, worden transacties betrouwbaar geacht en worden de transacties bijgeschreven in het gezamenlijke grootboek. Een derde, controlerende partij als een bank is daarbij niet meer nodig. Iedere transactie wordt door het netwerk van gebruikers gecontroleerd. Daardoor wordt misbruik moeilijk. Alle deelnemers beschikken over een kopie van het gezamenlijke grootboek. Zo ontstaat één waarheid voor iedereen.
De individuele onderdelen van de blockchaintechnologie, zoals gegevens delen, transacties, verantwoording, netwerken, cryptografie, onweerlegbaarheid en vertrouwen, zijn niet nieuw. Maar de combinatie van de verschillende onderdelen maakt dat er een systeem ontstaat dat opmerkelijke nieuwe mogelijkheden biedt. Toepassing van de technologie gaat iets betekenen voor de rol van derde partijen (banken, notarissen, etc). Deelnemers krijgen andere mogelijkheden en meer eigen regie. Maar hoe werkt dat in de praktijk?
Over blockchain en de toepassing ervan wordt veel geschreven en gespeculeerd. Het Internet staat er vol mee. Bart Suchies (Why blockchain must die, december 2015) en anderen geven aan dat het tijd is om het roer om te gooien: “Let’s stop talking Blockchain and start building solutions”. Door er mee aan de slag te gaan en ervaringen op te doen, kunnen we leren van fouten! Dat is precies waar Zorginstituut Nederland vorig jaar mee aan de slag is gegaan. Dit komt voort uit de oproep om te gaan werken aan concrete voorstellen en oplossingen van Erik Gerritsen (secretaris-generaal van het ministerie van VWS) in de Denktank IZO van juni 2016.
Met ketenpartijen en deskundigen op het gebied van blockchain zijn vanaf de zomer 2016 de mogelijkheden van blockchain voor de zorg verder onderzocht en geconcretiseerd. Niet door nog maar eens een rapport op te stellen, maar door gewoonweg een werkende oplossing te bouwen voor een praktijksituatie uit de langdurige zorg: de casus van Geertje. Uitgangspunt daarbij was om, in afwijking van Bitcoin, niet de financiële maar de administratieve processen in de zorg centraal te stellen. Het resultaat, de eerste in de zorg toegepaste én werkende blockchain, werd in november 2016 gepresenteerd in een bijeenkomst van de Denktank IZO (lees meer).
De casus draait om het verhaal van Geertje: een alleenstaande vrouw van 83 jaar die steeds minder zelfredzaam wordt en steeds meer (thuis)zorg nodig heeft. Ze wil heel graag zelfstandig blijven wonen. “Door toepassing van de technologie achter blockchain is het mogelijk gemaakt om ‘het schriftje op het aanrecht, waarin diverse zorgacties worden bijgehouden’, online beschikbaar te stellen voor meerdere betrokken partijen,” zegt coördinator Peter Snaterse van Zorginstituut Nederland. “De cliënt heeft de regie en bepaalt wie er in het online-logboek kan kijken. Alleen die personen kunnen inloggen op een app en zo altijd de actuele gegevens inzien.”
In de zorg worden veel gegevens vastgelegd en uitgewisseld over patiënten en cliënten. Vertrouwen en betrouwbaarheid zijn daarbij erg belangrijk. Dat vastleggen en uitwisselen kan worden gezien als transactie. En dat kan blockchain goed. Met blockchain wordt het mogelijk om eenduidig vast te leggen wie, wat, wanneer en in welke rol heeft gedaan binnen het netwerk van de patiënt/cliënt. Verschillende partijen hebben op deze manier toegang tot dezelfde set (gelinkte) data. De verantwoordelijkheden binnen het netwerk zijn daarbij duidelijk voor alle deelnemers. Ook is het netwerk extreem veilig door met elkaar verbonden versleutelingen van personen en data. Last but not least: door het toepassen van blockchain heeft de persoon waaraan de zorg is of wordt geleverd inzicht én regie over het complete proces!
Intussen wordt de werkende blockchain vanuit het Zorginstituut Nederland doorontwikkeld en uitgebreid naar een casus die over de zorgdomeinen (Wmo, Zvw, Wlz) heen gaat: casus Appie.
Opnieuw staat de casus van een cliënt centraal. Daarbij is ook gekeken naar wat er in de blockchain moet worden weggeschreven en gedeeld. En wat elders kan/moet worden opgeslagen waarmee dan links kunnen worden gelegd.
Het werkende prototype, genaamd Mijn Zorg Log, richt zich in eerste instantie op de administratieve processen in de zorg. De blockchain beperkt zich tot het vastleggen van de transacties rondom een burger (patiënt of cliënt). De zogenaamde DAT-informatie: bijvoorbeeld DAT er zorg is geleverd. Vanuit de blockchain is er de mogelijkheid gecreëerd om een link te leggen naar administratief inhoudelijke of zorginhoudelijke informatie. De zogenaamde WAT-informatie: bijvoorbeeld WAT er aan zorg is geleverd.
Ook de mogelijkheden voor het leggen van de regie bij de burger, het goedkeuren van zorg en ondersteuning, het eenvoudiger organiseren van declaratie en het betalen ervan krijgen de aandacht. Steeds duidelijker wordt dat blockchain zeker mogelijkheden biedt om de gegevensuitwisseling in de zorg anders en wellicht beter, effectiever en efficiënter in te richten. Ook wordt steeds duidelijker HOE dat kan.
Ga aan de slag, onderzoek en experimenteer en zoek het antwoord op de vraag: voor welk probleem kan blockchain mij een oplossing bieden? En hoe dan? Het is niet meer de vraag óf blockchain gebruikt gaat worden, maar wanneer en hoe?
Dat is enerzijds afhankelijk van de techniek, die nog in de kinderschoenen staat. Het is vaak nog pionieren en nog niet iedereen is overtuigd. Anderzijds is veel afhankelijk van 'of' en 'wanneer' de gebruikers de blockchaintechnologie gaan gebruiken. Als gebruikers er iets in zien en ze de technologie voldoende vertrouwen, gaan ze het gewoonweg gebruiken. Kijk maar naar LinkedIn en Facebook. En dan kun je maar beter voorbereid zijn en weten wat de consequenties kunnen zijn voor de eigen organisatie.
Aan de slag dus! Doe ervaring op met blockchain en leer hoe je rekening kunt houden met en gebruik kunt maken van deze nieuwe technologie! Voorbereiding is het halve werk en een gewaarschuwd mens….
In het programma Digitaal Werken Strafrechtketen is regelmatig de uitspraak te horen dat ‘we nu toch eens van die PDF’s af moeten’. Waarom gaan we niet gelijk naar pure gegevens? Makkelijker gezegd dan gedaan, want PDF voegt iets cruciaals toe.
Lees verder
