Vijf ICT-trends voor gemeenten

Elk jaar voert M&I/Partners de ICT Benchmark Gemeenten uit. En elk jaar vallen er ICT-trends op. Soms omdat ze wel zijn waargemaakt. Soms omdat we verwachten dat een trend tot uiting zou komen en het juist niet is gebeurd.

Xadya van Bruxvoort heeft vijf ICT-trends uit de ICT Benchmark Gemeenten 2021 genoteerd. Welke impact hebben deze trends op gemeenten op schaal van Richter? Klapperende ramen of een echte aardverschuiving?

1. Focus op Informatiebeveiliging en Privacy

De focus op informatiebeveiliging en privacy wordt steeds groter. We zien het vaker mis gaan. Denk aan gemeente Hof van Twente, Universiteit Maastricht, gemeente Lochem en de laatste Log4j-kwetsbaarheden. We kunnen de boekenkast wel vastschroeven tegen de aardbeving, maar we vergeten altijd wel een paar boeken en die vallen alsnog. De vraag is dan ook niet of je gehackt wordt, maar wanneer? 

Schaal van Richter: 9
Impact: de start is gemaakt, nu het vervolg.
Gemeenten zullen dus (nog) meer moeten inzetten op informatiebeveiliging en privacy. Dit zien we in de ICT Benchmark Gemeenten ook langzaam op gang komen. Gemiddeld zien we 2 fte informatiebeveiliging per 100.000 inwoners. We verwachten dat dit binnen een aantal jaren meer wordt.

2. Datagedreven werken

Voorspellen dat de aardbeving er komt, in plaats van verrast worden door de eerste trilling. Dat is de wens en kan met behulp van goede, gestructureerde data die verzameld worden met een doel. ‘Waarom wil je data verzamelen?’ moet de hoofdvraag zijn en niet iets wat achteraf bedacht wordt. Toch gebeurt het achteraf bedenken nog te vaak, terwijl het al jaren bovenaan de agenda van veel gemeenten staat.

Schaal van Richter: 5
Impact: het idee is er, nu de uitwerking nog.
Of het nu ontbreekt aan goed personeel, goede data, een goede data-architectuur of aan de welwillendheid van de organisatie, het is en blijft een thema dat aandacht krijgt en vereist. Als de uitwerking van datagedreven werken meer concreet wordt heeft het potentie om een grote impact te hebben en kan er een 10 gescoord worden.

3. Plaatsonafhankelijk werken

Tijdens de COVID-19 crisis is het plaatsonafhankelijk werken in een stroomversnelling gekomen en de verwachting is dat dit een aardverschuiving met permanente gevolgen was. Veel gemeenten hebben teams (versneld) geïmplementeerd en hebben ingezet op extra beveiliging en ondersteuning voor het thuiswerken. 

Schaal van Richter: 3
Impact: we zijn inmiddels gewend, maar wat wordt het nieuwe normaal?
De vraag die rest is hoe het ‘nieuwe normaal’ eruit gaat zien. Een ding horen we het meest: ‘We gaan niet meer vijf dagen per week naar kantoor’.

4. Regieorganisatie

Het is steeds makkelijker om plaatsonafhankelijk te werken en daardoor ook steeds makkelijker om verder van huis te werken. Voor kleine gemeenten wordt het daardoor soms moeilijker om personeel te vinden, vooral op (specialistische) ICT-functies. Het is niet altijd mogelijk om alles zelf te gaan of blijven doen (denk aan werkplekbeheer, ontwikkeling van specialistische applicaties en de uitvoer van informatiebeveiliging en privacy). In de gemiddelde gemeente is er ook niet één partij die de meubels vastzet, de gebouwen versterkt en de mensen waarschuwt. Het is vaak een team aan (ingehuurde) experts. 

Schaal van Richter: 8
Impact: organisaties moeten nog heringericht worden.
De samenwerking met leveranciers moet opgezocht worden. De rol van ICT binnen de gemeente verandert van automatisering en beheer naar informatisering en regie.

5. Steeds snellere veranderingen

Er komt veel op gemeenten af. Als je net gewend bent, komt er weer iets nieuws. Nieuwe wet- en regelgeving, grotere ICT-afhankelijkheid, technologische ontwikkelingen, een afnemend vertrouwen in de overheid en steeds onafhankelijkere burgers. 

Schaal van Richter: 8
Impact: er gebeurt heel veel in heel korte tijd.
Om hiermee om te gaan is het hebben van goed overzicht, een goede, toekomstbestendige organisatie en een heldere visie broodnodig. De middelen zijn beperkt en de ambities kunnen snel heel groot zijn. Waar zet je de middelen nu het meest efficiënt in om de schade van de aardbeving te beperken?

Dus

De context verandert snel. De fundering moet dus verstevigd worden, de seismologische systemen moeten goed ingezet worden en de juiste mensen met de juiste vaardigheden moeten op de goede plek zitten om de onvermijdbare aardschokken enigszins te dempen. Hoe? Daarover ga ik graag in gesprek.