Blockchain is een technologie die zich razendsnel ontwikkelt. Deskundigen beschrijven het als de grootste digitale innovatie sinds het internet. Dit zei Paul de Kort van M&I/Partners bij een bijeenkomst over deze nieuwe technologie in Utrecht.
Onderzoek van het internationale adviesbureau Gartner maakt duidelijk dat er veel geld omgaat met blockchain. In 2030 gaat het naar verwachting om een bedrag van maar liefst 3000 miljard dollar.
In Nederland is het nog niet zo ver, al zijn er veelbelovende initiatieven. Een ervan is Mijn Zorg Log, een initiatief van het Zorginstituut Nederland. Als eerste werkende blockchain in de zorgsector ontving Mijn Zorg Log onlangs een prijs van Computable voor ICT project van het jaar in de zorg.
Mijn Zorg Log is een app waarmee een cliënt, zorgverleners, gemeenten, zorgverzekeraars, CAK en familie samen een digitaal logboek bijhouden. Dankzij de onderliggende blockchaintechnologie beschikken alle deelnemers op ieder moment over dezelfde, actuele informatie. De cliënt heeft de regie, bepaalt wie er mag lezen en schrijven in de blockchain en dankzij de inzet van rekenkracht uit de computers van alle deelnemers wordt er alleen gecontroleerde informatie opgenomen en gedeeld. De blockchain zorgt ook voor een veilige uitwisseling van gegevens.
Idius Felix van M&I/Partners was direct betrokken bij de realisatie van Mijn Zorg Log. ‘Wat blockchain precies is, hoef je eigenlijk niet eens precies te weten,’ zei hij tijdens een presentatie. ‘Je hoeft niet onder de motorkap te kijken. Het is veel belangrijker om te weten wat je ermee kunt doen.’
Blockchain is een online register van transacties, dat alle deelnemers aan de blockchain kunnen bekijken. Die transacties kunnen betrekking hebben op allerhande fysieke en virtuele goederen en diensten. Transacties worden vastgelegd in een gezamenlijk grootboek. Bij banktransacties wordt het grootboek door de bank beheerd. Bij blockchain wordt het grootboek door alle deelnemers gezamenlijk beheerd en is het voor alle deelnemers inzichtelijk: het registreren van de transacties gebeurt niet op één centrale plek, maar op een netwerk van computers.
Om zeker te weten dat alleen geldige transacties worden opgenomen in het gezamenlijk grootboek, “lossen” alle aangesloten computers voor nieuwe transacties met elkaar een cryptografische puzzel “op”. Als de puzzel klopt, worden transacties betrouwbaar geacht en worden de transacties bijgeschreven in het gezamenlijke grootboek. Een derde, controlerende partij als een bank is daarbij niet meer nodig. Iedere transactie wordt door het netwerk van gebruikers gecontroleerd. Daardoor wordt misbruik onmogelijk. En alle deelnemers beschikken over een kopie van het gezamenlijke grootboek. Zo ontstaat één waarheid voor iedereen.
De bekendste toepassing van blockchain technologie is de virtuele munt bitcoin, waarvoor momenteel duizelingwekkende bedragen worden neergeteld. De bitcoin is een voorbeeld van een openbare blockchain. Maar je kunt ook een private blockchain ontwikkelen, zoals Mijn Zorg Log. Daarvan mag je alleen lid worden als je toestemming krijgt.
Bij Mijn Zorg Log wordt die toestemming verleend door de cliënt. Voor de ontwikkeling van Mijn Zorg heeft Zorginstituut Nederland gebruik gemaakt van de praktijkcasus van een fictieve persoon, Appie. Hij krijgt zorg van verschillende zorgverleners in verschillende zorgdomeinen. Blockchain geeft de mogelijkheid de administratieve processen en informatievoorziening over de zorgdomeinen heen te organiseren. Dat is normaal gesproken niet zo makkelijk.
In Mijn Zorg Log wordt vastgelegd DAT er handelingen zijn verricht en afspraken gemaakt met Appie. Welke handelingen en afspraken dat zijn, wordt duidelijk als je met je digitale identiteit in de blockchain doorklikt naar de achterliggende WAT-informatie in bronregisters . Die bronregisters zijn bijvoorbeeld van een zorgverzekeraar, zorgaanbieder of een gemeente.’
Blockchain levert een gedistribueerde online database met gestempelde transacties van en voor alle deelnemers. Dat betekent ook dat transacties niet kunnen worden gewijzigd. De blockchain is ook niet zo maar omver te gooien als bij een normale database, omdat er geen single point of failure is. Alle deelnemers aan de blockchain hebben een kopie van alle transacties.
Bij de totstandkoming van Mijn Zorg Log wilde het Zorginstituut Nederland dat aan alle wettelijke verplichtingen werd voldaan. Tientallen juridische eisen zijn in samenwerking met de Landsadvocaat en de Autoriteit Persoonsgegevens in kaart gebracht en vertaald naar Mijn Zorg Log.
‘Bij technologische vernieuwingen is altijd de vraag: mag dit wel?’ Dat zei Jeroen Naves tijdens de bijeenkomst van M&I/Partners. Jeroen Naves is jurist bij landsadvocaat Pels Rijcken & Droogleever Fortuyn. Het Zorginstituut vroeg hem en zijn collega’s of Mijn Zorg Log voldoet aan de wetgeving op het gebied van privacy. Daarbij werd ook getoetst op welke wijze Mijn Zorg Log past in de bestaande wet- en regelgeving in de zorg. Uiteindelijk was het antwoord ‘ja’. En daarop kreeg Mijn Zorg Log een juridisch certificaat uitgereikt tijdens de Blockchain Future of Trust Summit 2017 op 28 september jl. in de Ridderzaal in Den Haag.
‘In mijn visie moeten juristen niet alles tegenhouden,’ aldus Jeroen Naves. ‘Het is beter om vooruit te kijken. Wat is hier aan de hand? Is het zinvol, en zo ja: passen de gekozen oplossingen binnen de wet? En mocht dat niet het geval zijn, wat doen we dan? Veranderen we de wet? Dat is vaak lastig. Dus kijken we hoe we de oplossingen het beste kunnen aanpassen aan de wet.’
Bij Mijn Zorg Log was het een voordeel dat het een private blockchain is, waaraan dus niet iedereen zomaar mag deelnemen. Alleen gecertificeerde zorgverleners die toestemming hebben van de patiënt mogen aansluiten. ‘Binnen dat kader bleek de uitwisseling van persoonsgegevens heel goed mogelijk. In een openbare blockchain was dat een grote uitdaging geweest. Maar dat is hier dus niet het geval.’
Blockchain kan ook worden toegepast buiten de zorg. Tijdens de bijeenkomst van M&I/Partners vertelde Paul Spoelstra van de gemeente Groningen over de Stadjerspas. Dit is een pas waarmee mensen met een laag inkomen gebruik kunnen maken van allerlei voorzieningen. Denk bijvoorbeeld aan het lidmaatschap van een sportvereniging, museumbezoek of het lidmaatschap van de bibliotheek.
De Stadjerspas is een digitale dienst, waarbij de administratie via blockchain verloopt. ‘Alle gebruikers hebben een eigen account, waarin staat geregistreerd van welke mogelijkheden zij gebruik kunnen maken en wat hun saldo is,’ vertelde Paul Spoelstra. ‘Blockchain maakt dat veilig. Persoonsgegevens worden opgehaald via de bronsystemen van de gemeente. Er wordt niets opgeslagen, behalve een e-mailadres voor onze digitale nieuwsbrief.’
Eigenlijk werkt het heel makkelijk. De inwoners van Groningen (“Stadjers”) die daarvoor in aanmerking komen, krijgen een pas. Met die pas kunnen ze bijvoorbeeld naar een zwembad of museum. Bij de kassa wordt de pas gescand, de mensen mogen “gratis” naar binnen en de kosten worden automatisch betaald door de gemeente aan het zwembad of museum. Dat kan door de onderliggende blockchain technologie.
De afgelopen jaren steeg het aantal abonnees van de Stadjerspas van 3.000 naar 25.000. ‘Er zijn 4.000 transacties per maand,’ aldus Paul Spoelstra. ‘En dat verloopt allemaal veilig, snel en goedkoop, dankzij blockchain.’
De Stadjerspas maakt duidelijk dat er tal van mogelijkheden zijn voor blockchain, aldus Idius Felix. ‘Er zijn tal van trajecten waarbij gemeenten en andere overheden hiervan gebruik kunnen maken. Afvalwerking, parkeervergunningen, de uitgifte van paspoorten, verkiezingen/stemmen, de inzet van pro-deoadvocaten… Noem maar op. Ik denk dat het allemaal wel eens heel snel kan gaan dan menigeen denkt…’.
Wilt u meer weten over de impact en meerwaarde van blockchain op uw organisatie of over de mogelijkheden en toepassingen? Neem contact met ons op.
Meer kennis opdoen over blockchain
Elk jaar voert M&I/Partners de ICT Benchmark Gemeenten uit. En elk jaar vallen er ICT-trends op. Wij hebben vijf ICT-trends uit de ICT Benchmark Gemeenten 2021 genoteerd en aangegeven welke impact deze trends hebben op gemeenten.
Lees verderAfgelopen jaar ben ik bij diverse opdrachten in de overheid betrokken geweest waar het zaaksysteem letterlijk en figuurlijk het lijdend voorwerp was. Maar hoe moet het dan wel?
Lees verder
