Het afgelopen decennium is er sprake geweest van een fusiegolf in medische laboratoria. Een duidelijke reden voor die fusiegolf is de toegenomen druk op tarieven voor laboratoria vanuit zorgverzekeraars, maar ook van zorginstellingen die laboratoriumwerk aanbesteden of in concurrentie inkopen.
Zo zagen we in het Noorden des lands de fusie van Certe met medisch microbiologisch laboratorium Izore en de fusie van klinisch chemische laboratoria van ziekenhuizen in Noord-Holland en West-Friesland. Het huisartsenlab Atal-mdc is in het verleden gefuseerd met Medial en binnenkort zal de combinatie AtalMedial samengaan met MC groep. Recentelijk zijn ook de huisartsenlaboratoria van Rotterdam en West-Brabant gefuseerd in Star-SHL.
Diverse ontwikkelingen in medische laboratoria maken ondertussen de bedrijfstak nog ‘data’ intensiever en afhankelijker van digitaal werken. Deze ontwikkelingen zijn in drie hoofdtrends samen te vatten:
Met de komst van moleculaire technieken in het laboratorium van de medische microbiologie is in dit vakgebied de digitalisering verder ingevoerd. Straten voor moleculaire diagnostiek, zoals PCR, kunnen gekoppeld worden aan het laboratoriumsysteem en vereisen niet langer veel handmatige handelingen zoals bij kweken. Ook het beënten van media kan inmiddels volautomatisch gebeuren en met apparatuur die gekoppeld is aan een track. Zo’n track is een transportmechanisme waarmee materiaal, zoals bloedbuizen, over pre-analyse apparatuur en analyseapparatuur gedistribueerd kan worden. Na analyse wordt het materiaal, via de track, gekoeld opgeslagen of afgevoerd.
De trend van digitalisering en automatisering zien we intussen ook in de pathologie; weefselcoupes worden gedigitaliseerd middels scanners, waarna de analyse verder digitaal kan verlopen. De toepassing van de moleculaire technieken (zoals bijvoorbeeld ‘next generation sequencing’) vindt ook steeds meer plaats in de pathologie; bijvoorbeeld voor het opstellen van het moleculaire profiel van een tumor en het opstellen van bijbehorende (gepersonaliseerde) therapie.
De digitalisering en automatisering helpen de laboratoria een antwoord te vinden op de schaalvergroting die het gevolg is van de fusies en concentratie van locaties. Zo zorgen pre-analyse apparatuur en tracks voor de verwerking van duizenden buizen per dag op één locatie. Middleware oplossingen kunnen het werken met meerdere decentrale locaties cq. ‘hubs’ ondersteunen, maar hebben zich hier in Nederland nog beperkt in bewezen. De toenemende digitalisering van het primaire proces brengt tegelijkertijd grote uitdagingen op het gebied van groeiende complexiteit, benodigde infrastructuur en informatiebeveiliging.
Steeds vaker wordt de medische diagnostiek door zorginstellingen via selectie- of aanbestedingsprocedures gecontracteerd. In deze contracten wordt regelmatig digitale verwerking van orders en digitale rapportage van uitslagen geëist. Het kunnen verwerken van deze digitale order- en uitslagenstromen is zodoende essentieel voor de medische laboratoria. De laboratoria lopen in de realisatie hiervan echter tegen diverse uitdagingen aan.
In de toekomst komen er ook steeds meer order- en uitslagenstromen rechtstreeks van patiënten bij. Denk aan patiënten met zelfmeetapparatuur zoals al gebruikt wordt in de trombosezorg, maar ook aan koppeling met Persoonlijke Gezondheid Omgevingen.
Data-analyse en processing worden voor medische laboratoria steeds belangrijker:
Deze trends zorgen voor een applicatielandschap waarin externe informatieuitwisseling steeds belangrijker wordt. Portalen en platformen voor informatieuitwisseling met aanvragers en patiënten krijgen een steeds grotere rol. Ook komt er steeds meer gekoppelde Point of Care apparatuur op locatie van zorginstellingen en patiënten en vinden data analyses over de grenzen van het lab heen plaats.
Het laboratoriumsysteem blijft nog wel de kernapplicatie van de diagnostiek, maar steeds meer in de ‘back office’. Doordat betrokken leveranciers in genoemde drie hoofdtrends slechts een kleine rol spelen, zien we ook weinig verschuivingen in deze markt. MIPS en Philips blijven marktleiders, met hiernaast enkele kleinere spelers als Bodégro, CGM en Technidata.
Als de medische laboratoria er in slagen om de ontwikkelingen die op hen afkomen succesvol in te zetten, spelen ze in de toekomst een grotere rol richting behandelaren en patiënten. Voor behandelaren kunnen zij toegevoegde waarde leveren met een integraal patiëntbeeld en analyse van patiëntpopulaties. Patiënten kunnen meer zelf gaan kiezen voor diagnostiek en daarvoor terecht bij de medische laboratoria. Potentieel worden de partijen die de diagnose stellen en de partijen die de behandeling uitvoeren meer gescheiden van elkaar, terwijl dit momenteel in o.a. ziekenhuizen nog in dezelfde hand ligt.
Het uitvoeren van een grootschalig ICT-project is verdraaid lastig. Soms kloppen er zorginstellingen bij ons aan die al drie keer gepoogd hebben een EPD of ECD te implementeren, zonder succes.
De EPD-leveranciers werken hard aan de integratie van het EPD met e-health, als apps, zelfmeetapparatuur en persoonlijke gezondheidsdossiers (pgd). In een marktinventarisatie van M&I/Partners vertellen de leveranciers hoe zij tegen de ontwikkelingen aankijken en wat zij nu al doen op het gebied van e-health in combinatie met hun EPD.
Lees verder