Van bricks naar clicks. Maar we kunnen het niet alleen

Het was een onthullend onderzoek, dat Arcadis onlangs publiceerde. Bijna veertig procent van de Nederlandse ziekenhuizen geeft teveel geld uit aan huisvesting. Dat is meer dan een verdubbeling ten opzichte van 2010. Ziekenhuizen zouden tussen de 10 en 12 procent van hun budget aan huisvesting moeten uitgeven, aldus het ingenieursbureau, maar in sommige gevallen is dat al meer dan 15 procent. En omdat de marges in de zorg echt niet zo hoog zijn als sommige politici denken, is dat dus een probleem. Een probleem, waarvoor, zo blijkt als je het rapport beter leest, ook Arcadis niet zo snel een oplossing weet.

Het is in de zorg-ICT alweer een wat oudere discussie: kiezen we voor clicks of kiezen we voor bricks? Of eigenlijk is het al geen discussie meer, want vrijwel iedereen is ervan overtuigd dat clicks de toekomst zijn. Zomaar een cijfer uit de toekomstvisie 'Zorg voor 2020' van de NVZ: telezorg leidt bij hartpatiënten tot 34 procent minder sterfgevallen. Tel uit je gezondheidswinst.

Molensteen

Steeds vaker vindt de zorg dus buiten de muren van het ziekenhuis plaats, en meestal dankzij digitale hulpmiddelen. Maar een ziekenhuis is ook nog altijd een gebouw, waar zorgverleners werken en waar patiënten worden verpleegd. En dat gebouw begint steeds meer te lijken op de spreekwoordelijke molensteen. Want je kunt financieel gezien relatief eenvoudig kiezen voor digitale innovatie, maar de huisvestingslasten verminderen, dat is een ander verhaal. Al die grote, nieuwe gebouwen waarin de ziekenhuizen zijn gevestigd, staan er nu eenmaal. En de huur of de hypotheek moet wel worden betaald.

Je moet er dus iets mee. Maar wat? Ziekenhuizen zijn gebouwen met een heel eigen karakteristiek. Daar maak je niet zomaar een kantoor van, los van de vraag welke bedrijven zich in zo’n kantoor zouden willen vestigen. Een huisartsenpraktijk of een apotheek ligt voor de hand, maar daar los je het probleem niet duurzaam mee op. En verder? Tja.

Beroep op overheid

Uit een onderzoek van het FD naar de visie van zorgbestuurders op deze kwestie, bleek dat zij het ook niet goed weten. Een op de vijf directeuren wil zelfs een beroep doen op de overheid of de zorgverzekeraars om het probleem op te lossen.

Het mag wat makkelijk lijken om een beroep op de buitenwereld te doen, maar toch denk ik dat het onvermijdelijk is dat de gedachten deze kant opgaan. De huisvesting van ziekenhuizen dreigt een maatschappelijk probleem te worden, een probleem dat te groot is om aan de sector over te laten. Als samenleving moeten we dan ook willen nadenken over een oplossing.

Jan Houben