M&I/Partners in gesprek met...
Suzanne Leijendekkers, directeur Innovatie & Projecten Philadelphia Zorg over #ethiek&technologie.
“Ik ben ervan overtuigd dat technologie helpt om goed voor onszelf en voor anderen te zorgen.” Dat stelt Suzanne Leijendekkers, directeur Innovatie & Projecten bij Philadelphia Zorg. Deze landelijke zorgorganisatie gelooft in de kracht van mensgerichte technologie. Maar hoe houd je daarbij rekening met de wensen en grenzen van de cliënt?
Philadelphia Zorg telt zo’n 7.600 medewerkers. Zij ondersteunen door heel Nederland circa 8.200 mensen met een verstandelijke beperking om prettig te leven. Suzanne koos begin 2017 heel bewust voor de nieuwe functie van directeur Innovatie & Projecten. “Inderdaad, je zou in plaats van een team Innovatie & Projecten nog zóveel meer verpleegkundigen kunnen inzetten. Maar Philadelphia gelooft enorm in technologie. En we beseffen dat technologie zich niet zomaar ontwikkelt. Het is nodig dat we ermee oefenen. Een goed voorbeeld is de sociale robot Phi. Inmiddels hebben meer dan honderd cliënten haar ontmoet. Onder wie Lydia. Lydia heeft echt een band met Phi. Haar ouders zijn blij met de positieve effecten die Phi heeft op hun dochter. Kan deze vriendschap bestaan? Wij geloven van wel.”
Philadelphia gelooft in innovaties die het leven beter maken. Suzanne geeft het voorbeeld van de CRDL, een interactief instrument dat de aanraking tussen mensen vertaalt in geluid. Dit maakt nieuw contact mogelijk voor mensen die moeite hebben met sociale interactie. “Met nieuwe technologie en interactieve spellen brengen we mensen in beweging. Ze kunnen samen een spel spelen dat wordt geprojecteerd op een scherm of op een tafel. Het is een leuke manier van samen actief zijn.” Ander voorbeeld: slim incontinentiemateriaal. “Als er verdroging nodig is, krijgt de begeleider een seintje op de mobiele telefoon. Dit voorkomt onnodig verdrogen én we bieden zorg op maat.”
Voor een sensatie, een nieuwe ervaring of om alles even te vergeten, is er de multisensorische belevingscabine: Sensory Reality Pod. In deze cabine zitten beeld-, licht-, geluid-, geur- en windmodules. Alle zintuigen worden geprikkeld. De cliënt waant zich in een andere omgeving.
“Ik ben ervan overtuigd dat technologie helpt om goed voor onszelf en voor anderen te zorgen.”
Prachtig, al die innovaties. Maar de vraag is vooral ook: wat wil de cliënt zelf wel en niet? Volgens Suzanne gaat het hierbij om drie elementen: zeggenschap, veiligheid en het recht op technologie.
“Waar denk je aan bij cliënt-zeggenschap? Wel of niet beeldbellen? Wel of geen gps-tracker? Wel of geen slim incontinentiemateriaal? Wij nemen zeggenschap heel serieus. En weten dat we daarin moeten blijven groeien. Zeggenschap zit in zowel grote als heel kleine dingen. En het heeft niet altijd met technologie te maken, maar soms met jam of pindakaas op je boterham. Ook daarmee kan je, met de beste intenties, voorbijgaan aan de zeggenschap van de cliënt. Die wil misschien wel jam op zijn boterham in plaats van pindakaas, maar weet niet goed hoe je dat zegt zonder iemand te beledigen. Dit vraagt van de medewerkers bewustwording over wat zeggenschap allemaal is.”
“We staan voor een zo gewoon mogelijk leven. Daarom werken we graag aan de wensen van mensen met een verstandelijke beperking. Maar hoe gaan we om met veiligheidsrisico’s, als team, familie en cliënt zelf? Geert wil graag met zijn elektrische rolstoel op stap. Na overleg met familie en tussen medewerkers is besloten dat dit mag. Maar pas viel Geert van een klein trapje en brak zijn ellenboog. Wat nu? Mag Geert nu niet meer op stap, of toch wel? We besloten: toch wel. We begeleiden hem. Samen bekijken we welke routes hij het best kan nemen. En hij krijgt voor een bepaalde tijd een gps-tracker aan zijn rolstoel. Wij weten waar Geert is. En Geert kan contact met ons opnemen als hij hulp nodig heeft. Hij heeft zijn vrijheid terug, met inzet van technologie. Maar niet zonder dat we daar als professionals daarover het gesprek zijn aangegaan. De competenties van medewerkers gaan dus niet alleen over het handelen, maar ook over het gesprek aangaan. Dat vergt ook zelfreflectie: kan ik met jou als cliënt daadwerkelijk die risico’s afwegen of zit mijn eigen angst me in de weg?”
“In het VN Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap staat dat iedereen recht heeft op toepassing van technologie. Dat betekent dat wij als professionele organisatie mensen daarin goed begeleiden. Dat we alle snelle ontwikkelingen moeten bijhouden, afwegen en vertalen naar een begeleidingsvorm. Maar hoe doe je dat? Daar zijn we al een aantal jaren mee bezig. Het meest uitgewerkte concept is beeldbellen via DigiContact.”
Met DigiContact kan een cliënt via de beeldzorg-app 24/7 contact opnemen met een professionele begeleider. De begeleider is op de hoogte van de situatie van deze cliënt, luistert en zorgt dat de cliënt na het contact weer verder kan. “In het begin zeiden zorgmedewerkers: ‘Dit ga ik niet promoten als medewerker. Want doe ik er nog wel toe als het ook zo kan?’ Nieuwe cliënten bleken de beste ambassadeurs voor DigiContact, want zij waren nog niet gewend aan een bepaalde vorm van begeleiding. En deze begeleidingsvorm draagt bij aan een zo gewoon mogelijk leven. Natuurlijk is er menselijk contact nodig, maar dat hoeft niet perse met een begeleider die fysiek aanwezig is. Het kan ook digitaal, met de begeleider van DigiContact. En als ik als cliënt voor bepaalde zaken structuurhulp nodig heb, moet ik dan thuisblijven voor een afspraak met mijn begeleider? Moet ik me dan haasten om op tijd thuis te zijn óf kan ik bellen wanneer het mij uitkomt, dag en nacht? Deze cliënt zei letterlijk: ‘Ik heb mijn vrijheid terug’.”
Het recht op technologie is belangrijk. Minstens zo belangrijk is het om hier zorgvuldig mee om te gaan. Binnen Philadelphia Zorg is daarom een Adviesraad Ethiek Mensgerichte Technologie opgericht. Suzanne: “Deze raad bestaat uit mensen die thuis zijn in filosofie, (zorg)ethiek en technologie. Ze stellen vragen aan zichzelf en leggen vragen op tafel die ik nog niet heb gehoord. Waarom doe je wat je doet? Wat is de meerwaarde voor de cliënt? Als we zeggen: ‘We zijn dit oprecht aan het onderzoeken’, kunnen we het dan inderdaad hebben over oprechtheid? Al die termen worden afgepeld. Dat maakt me ook onrustig, want we willen allemaal snel naar oplossingen. We worden dus steeds beter in trage vragen. En die maken dat we steeds beter nadenken. Die focus op het cliëntperspectief is een continue oefening.”
ICT is altijd ondersteunend aan de doelen van de organisatie. Dit lijkt een open deur, maar in de praktijk van ICT-implementaties blijkt het verrassend lastig om dit principe overeind te houden. Een procesmodel kan helpen.
Lees verderZorgvisie ICT - Een persoonlijk gezondheidsdossier ondersteunt mensen om de regie te nemen over hun eigen gezondheid en over de geboden zorg. Wanneer een zorgaanbieder besluit een pgd aan te bieden aan zijn cliënten, zal hij daarvoor strategische afwegingen maken. De strategische keuze is vervolgens bepalend voor de manier waarop een pgd wordt ingezet.
Lees verder
