Het anders organiseren van patiëntmonitoring is voor veel ziekenhuizen een wens vanwege de groeiende krapte op de arbeidsmarkt en om “juiste zorg op de juiste plek” mogelijk te maken. Er starten diverse experimenten om patiënten continu en op afstand te monitoren. Het doel is de patiënt meer rust te geven en de zorgverlener meer flexibiliteit. Helaas zien we in de praktijk vaak dat deze digitale oplossingen bij kleinschalige experimenten blijven die lastig zijn op te schalen. Petra Gooskens deelt vijf tips om patiëntmonitoring in het ziekenhuis verder te brengen.
Het goed organiseren van monitoren op afstand is voor veel ziekenhuizen een wens vanwege de groeiende krapte op de arbeidsmarkt en om de juiste zorg op de juiste plek mogelijk te maken. Ook is er meer aandacht voor privacy en de zogenoemde “healing environment".
We gebruiken in en buiten het ziekenhuis steeds meer hulpmiddelen om patiënten continu en op afstand te monitoren. We zetten telemonitoring in voor patiënten met hartfalen of COPD. We gebruiken vaker wearables om vitale waarden van patiënten op de verpleegafdeling continu te meten. De inzet van een medische alarmeringsketen maakt het mogelijk dat zorgverleners op hun smartphone alarmen ontvangen van de bewakingsmonitoren. Het doel is de patiënt meer rust te geven en de zorgverlener meer flexibiliteit. De afgelopen periode heeft het belang van monitoring van patiënten op afstand nog verder benadrukt. Helaas zien we in de praktijk vaak dat deze digitale oplossingen bij kleinschalige experimenten of wetenschappelijke onderzoeken blijven die lastig zijn op te schalen.
Om te zorgen dat nieuwe manieren van monitoren een toegevoegde waarde hebben, is goede implementatie essentieel. De techniek moet naadloos aansluiten bij het zorgproces om te zorgen dat er een minimaal aan extra handelingen uitgevoerd moet worden. Veel mooie losse applicaties en oplossingen worden geen succes omdat ze niet zijn ingebed in het grote systeem en daarmee alsnog extra registraties of controles vergen. Deze losse applicaties, die niet worden gekoppeld, noemen we puntoplossingen.
In de praktijk zien wij ook dat mooie ideeën verzanden in complexiteit. Als een zorgafdeling wil starten met continue monitoring via wearables moet er meer worden opgezet dan alleen het selecteren van een device om vitale waarden te meten. Zowel op technisch als op organisatorisch gebied. Er moet rekening gehouden worden met de hele zorgketen. Denk hierbij aan:
De noodzaak is bekend, maar de praktijk is uitdagend. Om stappen in de goede richting te maken, streven wij naar een duurzame maar pragmatische aanpak. Graag deel ik vijf tips om patiëntmonitoring in het ziekenhuis verder te brengen.
Probeer wel klein te beginnen. Uit puntoplossing ontstaan vaak de grootste inzichten en daarmee stappen vooruit. Hierbij is het belangrijk eerst te kijken welke minimale behoeften en eisen er zijn vanuit het werkproces. Welke vitale waarden wil een verpleegkundige per se meten om te kunnen vertrouwen op de alarmsignalen bij een oplossing van continue monitoring? Daarna kijk je welke technische oplossingen daarbij passen. Maak vooraf helder wat het doel is. Gaat het om een pilot bij een selecte patiëntgroep waarbij je ervaring opdoet om te bepalen wat de randvoorwaarden en functionele eisen zijn voor een integrale aanpak? Wil je de digitale mindset stimuleren? Vanwege het vaak beperkte budget en de drukke (ontwikkel)agenda’s is het raadzaam klein te beginnen maar wel aan te sluiten bij de belangrijkste uitdagingen van de organisatie.
Wij raden projectleiders aan om tegelijk met de voorbereiding van een pilot het gesprek te starten over een integrale visie en aanpak. Zowel organisatorisch als technisch. In onze opdrachten zien we vaak dat medewerkers op de afdeling het initiatief starten om een nieuwe manier van patiëntmonitoring te realiseren. Daarbij onderschatten ze vaak wat erbij komt kijken om de gekozen oplossing organisatie breed te implementeren.
Stel met de betrokkenen multidisciplinair principes en uitganspunten op om samenhang tussen deeloplossingen te borgen. Het Lagenmodel van Nictiz (figuur 1) laat zien op welke niveaus afspraken nodig zijn om te komen tot organisatie intraoperabiliteit, en welke stakeholders hierbij betrokken zijn.
Figuur 1: Lagenmodel van Nictiz, inclusief de betrokken stakeholders bij de verschillende niveaus.
Essentieel bij het implementeren van een oplossing voor patiëntmonitoring is het in kaart brengen van de betrokken techniek en benodigde koppelingen. Zo is een dekkend netwerk van belang om er zeker van te zijn dat medewerkers, zelfs in de lift, meldingen op een gekozen device binnen kunnen krijgen. Het technische lagenmodel gemaakt door M&I/Partners (figuur 2) kan als denkkader worden gebruikt voor het vaststellen van de benodigde techniek.
Figuur 2: Technisch lagenmodel M&I/Partners, onder andere te gebruiken voor implementatie van patiëntmonitoring.
Tot slot is het belangrijk om vanaf de start van een project aandacht te besteden aan het veilig gebruik. In de praktijkgids medische informatietechnologie beschrijft de Koepel Medische Technologie goed over welke aspecten er nagedacht moet worden bij de implementatie van medische informatietechnologie. De uitgewerkte casussen maakt de gids heel leesbaar. Zo is er een uitwerking van een medisch systeem bestaande uit een verpleegkundig oproepsysteem (VOS), medisch oproepsysteem (MOS), en medische alarmering (MA).
In onze visie bestaat een keten voor patiëntbewaking (voorlopig) uit verschillende componenten die met elkaar moeten samenwerken. Vaak zien we dat er bij een aanschaftraject een keuze wordt gemaakt tussen een ‘best of breed’ (softwarepakket van meerdere leveranciers) of ‘best of suite’ (softwarepakket van één leverancier) oplossing. In een best of suite oplossing is minder onderhoud door de organisatie nodig, en heb je het probleem van interoperabiliteit tussen applicaties opgelost tegen de prijs van extra vendor lock. Vendor lock ontstaat wanneer er een (te) grote afhankelijkheid ontstaat van één leverancier, bijvoorbeeld omdat leveranciers alleen met eigen toepassingen kunnen koppelen. Er is geen heilige graal hierin waarin je beide kunt voorkomen.
Door het gebruik van een message broker, zoals weergegeven in figuur 2 in de integratie laag, is het mogelijk om gegevensuitwisseling tussen applicaties van verschillende leveranciers te regelen. Daarnaast ontkoppelt de message broker de technische en applicatie laag van elkaar. Dit maakt je flexibeler in de keuze van de individuele blokken.
Om flexibel te blijven is het in aanschaf- en ontwikkeltrajecten belangrijk het maatwerk te beperken en gebruik te maken van standaarden, zowel bij oplossingen als bij koppelingen. Dit maakt de implementatie eenvoudiger, is goedkoper en dit voorkomt ook een vendor lock. Kies voor oplossingen die maximaal configureerbaar zijn, zodanig dat hoofdstromen van werkprocessen gelijk blijven, ter ondersteuning aan standaard werkprocessen, maar dat je rekening houdt met individuele gebruikerseisen.
Inzet van nieuwe technologie wordt alleen een succes als gebruikers er iets aan hebben, als ze de oplossing vertrouwen en omarmen. Betrek bij het keuzeproces en het implementatietraject zorgprofessionals én patiënten. Laat zorgprofessionals zelf testen welke smartphones het beste bij hun eisen past. Organiseer trainingen, maak een proefopstelling en zorg voor heldere protocollen en werkinstructies en denk tijdig na over duidelijke communicatie.
Dit is niet anders dan bij andere oplossingen. Toch zien we in de praktijk vaak dat we niet alle stakeholders meenemen, en bijvoorbeeld verpleegkundigen of administratieve medewerkers onvoldoende instrueren en trainen om de nieuwe oplossing op een slimme en juiste manier toe te passen. Door de benodigde controles en correcties zorgt dit achteraf voor veel werk.
Ook is het raadzaam in de eerste periode van gebruik extra ondersteuning te organiseren. Zo vergroot je de kans dat de hele afdeling van de nieuwe oplossing gebruik gaat maken en niet enkel de koplopers. Maak budget en tijd vrij voor deze ondersteuning. Uit optimalisatietrajecten bij het EPD hebben wij ervaren dat een dashboard welke het gebruik per afdeling en per zorgverlener weergeeft heel nuttig is. Het helpt eventuele knelpunten in kaart te brengen en te bepalen waar extra ondersteuning nodig is.
Het gevaar bij een nieuwe oplossing is dat er nóg meer (dubbele) registratie nodig is, in het slechtste geval in een nieuwe applicatie. Zorg daarom voor koppelingen en streef naar integratie van data via een centrale (realtime) dataopslag, zoals in figuur 2 weergegeven met de datawarehouse. Een datastrategie opstellen is een vak apart, waar nog veel meer tips over te delen zijn. Als projectleider is het belangrijk vroegtijdig een dataspecialist te betrekken. Zorg ook dat registratielast aandacht krijgt bij de evaluatie criteria. Het minimaliseren van de registratielast is een sleutel tot succes!
Heeft u aanvullende tips, of wilt u meer weten over onze ervaringen bij projecten met betrekking op patiënt monitoring in ziekenhuizen? Neem dan contact op met Petra Gooskens.
Ketenzorg belooft veel voor de gezondheidszorg. Keteninformatisering in de zorg draagt bij aan het verbeteren van de zorg, de zorg efficiënter te maken en meer te laten aansluiten op de vragen van de patiënt. Wij hebben een stappenplan ontwikkeld om in 5 stappen te komen tot succesvolle keteninformatisering in de zorg.
Lees verderIn onze zorg- en ICT-adviespraktijk zijn selecties en implementaties van ECD’s nog steeds aan de orde van de dag. Hoe ver staan we af van het ECD 3.0? In deze uitgave geven wij en elf ECD-leveranciers onze visie op de doorontwikkeling van het ECD.
Lees verder
