Iedereen kent ze wel, die ontwikkelingsmodellen waarin je een aantal stappen doorloopt op weg naar de eeuwige zaligheid. Je vindt ze overal waar ingewikkelde zaken spelen en waar dus overzicht nodig is: in het onderwijs, de woningbouw, het openbaar bestuur, de zorg en de ICT.
Stap 1 van deze hype cycles is steevast een situatie die veel betrokkenen herkennen: er is een probleem, maar men is er zich nog nauwelijks van bewust, op enkele vooruitziende geesten na. Stap 2 en 3 zijn doorgaans de fasen waarin de meeste organisaties zich bevinden: het belang van de innovatie wordt ingezien en de eerste moeilijkheden zijn overwonnen, al is het einddoel nog ver uit zicht. De daarop volgende stappen zijn al moeilijker te realiseren, terwijl de laatste stap, die naar de volledige doorvoering van de innovatie, eigenlijk nooit wordt gezet. Daar is het de bedenkers van dergelijke ontwikkelingsmodellen ook niet om te doen, want daarmee maken ze zichzelf overbodig, en wie wil dat nou?
Toch ken ik een model waarvan de laatste stap met enige regelmatig wél wordt genomen. Als eerste ziekenhuis in Nederland en als een van de eerste ziekenhuizen in Europa kreeg het Nijmeegse Radboudumc onlangs het predicaat HIMSS level 7. Het toonaangevende instituut HIMSS (Healthcare Information and Management Systems Society) oordeelde dat de toepassing van ICT op het gebied van zorg en patiëntveiligheid daarvoor op een voldoende hoog niveau is.
Vele betrokkenen in het Radboudumc zijn trots, en niet zonder reden. HIMSS7 betekent onder meer gebruik van een volledig geïntegreerd digitaal patiëntendossier, de hoogst denkbare medicatieveiligheid, de elektronische beschikbaarheid van beelden en volledig digitale werkplekken. Dat alles draagt bij aan betere zorg.
Wat is daar nu voor nodig, om zo'n doel te bereiken? Ik denk in de eerste plaats het besef van een zekere spanning tussen individuele vrijheid en collectieve verantwoordelijkheid. Die spanning bestaat overal in de samenleving, maar misschien nog wel extra in veel zorginstellingen, met hun grote maatschappelijke verantwoordelijkheid en hun zorgprofessionals die de geleerd hebben dingen te doen op een manier waarvan zij denken dat-ie goed is - vaak door ervaring wijs geworden uiteraard.
Die individuele vrijheid is een groot goed, dat spreekt vanzelf. Maar als de collectieve verantwoordelijkheid in het geding komt, is het verstandig jezelf als organisatie eens achter de oren te krabben en je af te vragen of het misschien een kwartslag anders kan. Dat is wat er in Nijmegen is gebeurd, en dat is misschien nog wel iets om trotser op te zijn dan dat stempeltje HIMSS7. Hoe mooi dat er ook uitziet.
Ben je klaar als HIMSS7 is toegekend? Nee, zeker niet. Een geïntegreerd digitaal patiëntendossier betekent niet automatisch dat je processen optimaal worden ondersteund, dat onderlinge afstemming tussen zorgverleners goed heeft plaatsgevonden en dat alle gebruikers positief zijn over het systeem.
We zijn in Nederland nu ruim tien jaar aan het experimenteren met EPD's op de werkvloer van het ziekenhuis, en voor de meeste zorgverleners is het nog echt oefenen. Verbeteren van de gebruiksvriendelijkheid en optimaliseren van de zorgprocessen zal de komende jaren centraal moeten staan om toe te groeien naar een steeds grotere gezamenlijke verantwoordelijkheid. Pas dan kunnen we dat wat bereikt is met HIMSS7 écht toepassen voor de zorg.
Kun je stappen overslaan bij de invoering van een EPD of een ander grootschalig informatiesysteem? In mijn werk als ICT-adviseur in de zorg kom ik steeds vaker voor die vraag te staan.
EPD's staan voor een volgende stap. Ontwikkelingen zoals Value Based Healthcare/uitkomstgerichte zorg, het toenemend belang van patiëntparticipatie, informatie-uitwisseling in de zorgketen en big data maken dat ziekenhuizen steeds meer samen moeten werken met de omgeving. Dat betekent uiteraard iets voor de informatievoorziening van het ziekenhuis zelf en dus ook voor het EPD/ZIS. Maar wat?
Lees verder
