De Omgevingswet vraagt om software die morgen anders moet kunnen zijn dan vandaag. Software die stapsgewijs meegroeit met de ingrijpende stelselwijziging die de Omgevingswet is en die juist ruimte geeft voor experiment. En er sprake is van een Digitaal Stelsel Omgevingswet die het werken met de Omgevingswet faciliteert zoals bedoeld.
Op 1 januari 2022 treedt de Omgevingswet in werking. Samen met deze wet wordt ook een nieuw Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) geïntroduceerd: een stelsel van voorzieningen waarmee het werken met de Omgevingswet wordt gefaciliteerd. Centraal in dat nieuwe digitale stelsel staat een landelijke voorziening waarmee plannen, regels en andere informatie op de digitale kaart worden gezet zodat sneller duidelijk is wat er kan en mag op een bepaalde locatie.
Ambitie is om het DSO uiterlijk in 2024 volledig werkend te hebben. Of dat lukt is nog de vraag. Zo staan op 1 januari 2022 zeker nog niet alle regels op kaart. Dat is niet erg en hoeft ook nog niet per se. Maar dit betekent bijvoorbeeld wel dat de vergunningchecker (waarmee burgers en bedrijven 24/7 online kunnen nagaan of voor een bepaalde activiteit op een bepaalde locatie wel of geen vergunning nodig is) nog niet kan en zal werken. Dat kan immers alleen als alle regels op kaart staan. En dat is op 1 januari 2022 nog zeker niet het geval.
Hetzelfde geldt voor alle andere informatie die op kaart beschikbaar moet zijn om te kunnen beoordelen wat op een locatie mogelijk is. Want regels zijn één ding. Het plannen en fysieke omstandigheden ter plekke zijn medebepalend of iets kan of niet. Een volledig geautomatiseerd, digitaal antwoord op de vraag wat op een locatie kan en mag laat dus nog wel even op zich wachten. Als het ooit al gaat lukken om dat voor elkaar te krijgen. Want dan zal ook echt alles digitaal op kaart moeten staan, mogen staan (privacy) en 100% overeen moeten komen met de werkelijkheid, om als basis voor (juridisch bindende) besluitvorming geaccepteerd te (kunnen) worden. Het DSO is een mooie digitale ambitie maar nog lang geen werkelijkheid. Bovendien is de Omgevingswet een kaderwet die een fundamenteel andere houding vraagt van vooral de overheid ('ja mits' in plaats van 'nee tenzij') en bewust veel ruimte laat voor lokaal, regionaal en provinciaal maatwerk. Juist om meer recht te doen aan lokale, regionale en provinciale verschillen zowel in fysieke omstandigheden als in ambities en de aanpak van maatschappelijke opgaven.
Hoe de Omgevingswet dus precies gaat uitpakken en ingevuld gaat worden op lokaal, regionaal en provinciaal niveau, is dus nog allesbehalve zeker. Er zal nog heel veel bedacht, bepaald en uitgeprobeerd moeten worden voordat we zijn waar we willen zijn. Juist daarom vraagt de Omgevingswet om software die morgen anders moet kunnen zijn dan vandaag. Software die stapsgewijs meegroeit met de ingrijpende stelselwijziging die de Omgevingswet is en die juist ruimte geeft voor experiment. Software dus die (relatief) eenvoudig kan worden aangepast aan voortschrijdend inzicht en nieuwe wensen. Dat is wezenlijk andere software dan het aanpassen van bestaande software, zoals vaak gebeurt.
Wat de Omgevingswet nodig heeft is het in kleine stapjes (agile) ontwikkelen van kleine bouwblokjes die makkelijk tot verschillende bouwwerken kunnen worden samengevoegd en waarmee ervaring kan worden opgedaan, maar die daarna ook makkelijk weer vervangen kunnen worden. Niet alleen technisch, maar ook bedrijfseconomisch (door de kosten van bouwblokjes per gebruiker laag te houden bijvoorbeeld door gezamenlijk te ontwikkelen, zoals in i4Sociaal verband wordt gedaan). Alleen dan is sprake van een Digitaal Stelsel Omgevingswet dat past bij een zoektocht die niet voor niets een langere transitieperiode heeft gekregen en die het werken met de Omgevingswet faciliteert zoals bedoeld. Een Fairphone dus in plaats van een Iphone.
André van Nijkerken beschrijft vijf aandachtspunten voor de bestuurder van een veiligheidsregio rondom de invoering van de Omgevingswet.
Lees verderBij de invoering van de nieuwe Omgevingswet is digitale informatievoorziening cruciaal voor succes. Als overheidsorganisatie kan je daarin nu al voorbereidend werk doen. Dat waren de belangrijkste conclusies van een discussiebijeenkomst met vertegenwoordigers van gemeenten en veiligheidsregio’s.
Lees verder
