Waar slimme algoritmen en AI-tools tot voor kort toekomstmuziek leken, zijn ze nu steeds vaker realiteit in ziekenhuizen en huisartsenpraktijken. Ze kunnen zorgen voor snellere diagnoses, minder administratie en meer tijd voor de patiënt. Maar de belofte die AI lijkt te bieden, komt niet vanzelf, zo betogen Stijn van Duinhoven en Karin Zwiggelaar in ICT&health 4. Verantwoord gebruik van AI vraagt om zorgprofessionals die begrijpen hoe AI werkt, waar de kansen liggen én waar de grenzen zijn. Onbekend maakt onbemind — dat remt niet alleen het gebruik, maar vergroot ook het risico op fouten en onbedoelde gevolgen zoals privacy-inbreuken of discriminatie door vooroordelen (bias) in de data of algoritmes.
In ons vorige artikel benadrukten we dat AI-geletterdheid een essentiële randvoorwaarde is voor veilige, effectieve en ethisch verantwoorde inzet van AI in de zorg. In dit vervolg gaan we een stap verder: hoe werk je concreet aan AI-geletterdheid binnen je organisatie? Welke stappen kun je zetten om nieuwsgierigheid te prikkelen, kennis op te bouwen en vertrouwen te creëren? In dit vervolgartikel laten we zien hoe je AI-geletterdheid in de praktijk brengt: met concrete stappen, voorbeelden en praktische handvatten.
Stappen naar AI-geletterdheid
AI-geletterdheid begint met nieuwsgierigheid. Niet alleen erover praten, maar ook zelf ervaren wat AI kan betekenen. Dat begint vaak klein: een gesprek met collega’s, een demo van een AI-tool, of gewoon zelf eens ChatGPT of Copilot proberen. Door AI te verkennen in de eigen werkomgeving, met eigen vragen, ontstaat vertrouwen én eigenaarschap. Zo wordt leren over AI net zo vanzelfsprekend als leren werken met e-mail of Excel, en krijgt iedereen in de zorg de kans om voorbereid en met vertrouwen te werken in een wereld waarin AI steeds centraler staat.
Organisaties kunnen die nieuwsgierigheid stimuleren met laagdrempelige initiatieven, zoals workshops, Lunch & Learn-sessies of kleine experimenten op de werkvloer. Maar AI-geletterdheid vraagt uiteindelijk om meer dan alleen verkenning. Wie AI duurzaam wil integreren in de zorgpraktijk, doet er goed aan om gestructureerd te werk te gaan.
We adviseren daarbij vier stappen:
- Bepaal het ambitieniveau: hoe wil de organisatie AI inzetten? Vooroplopen of (snel) volgen?
- Inventariseer huidige én toekomstige AI-toepassingen: welke toepassingen zijn al in gebruik, welke worden verwacht, en wat is hun potentiële impact?
- Analyseer de gebruikersgroepen: breng in kaart welke medewerkers met AI gaan werken, wat er van hen wordt verwacht en welk kennisniveau zij nu hebben.
- Richt het cursusaanbod in: combineer de inzichten uit de vorige stappen en bepaal welk leertraject past bij jouw organisatie. Kies de juiste leervorm: e-learning, workshops, klassikale sessies of een combinatie (blended learning).
Door deze stappen te doorlopen en bewust keuzes te maken, ontstaat een flexibel en toekomstgericht leertraject dat aansluit bij de strategie én praktijk van de organisatie.
AI-geletterdheid in de praktijk
Uit de AI-monitor van M&I/Partners blijkt dat in 30 procent van de ziekenhuizen nog geen initiatieven zijn gestart om medewerkers AI-vaardig te maken, of dat deze nog in ontwikkeling zijn. Dit staat in scherp contrast met de toenemende inzet van AI binnen zorginstellingen — van besluitondersteuning en administratieve verlichting tot toepassingen in patiëntcommunicatie.
Tegelijkertijd zien we dat de initiatieven die wél worden genomen nogal uiteenlopen. Zo noemen ziekenhuizen onder meer workshops en trainingen (14 van de 46), interne communicatiecampagnes (12), AI-specifieke scholing per toepassing (10) en e-learnings of online cursussen (8).
Blik op de toekomst
AI is geen toekomstmuziek meer, maar realiteit. De komende jaren zullen zorgprofessionals steeds vaker samenwerken met AI-assistenten en slimme algoritmen. Dat vraagt om meer dan technologische innovatie: het vraagt om mensen die weten wat AI is, hoe het werkt en hoe je het verantwoord inzet. AI-geletterdheid is daarbij onmisbaar. Niet alleen om te voldoen aan wet- en regelgeving, maar vooral om AI écht te laten werken voor de zorg.
Een gestructureerde aanpak helpt om dit goed te organiseren. Denk aan het bepalen van het ambitieniveau, het in kaart brengen van (toekomstige) toepassingen, het analyseren van gebruikersgroepen en het inrichten van een passend leertraject. Door hier op tijd mee te beginnen, voorkom je dat AI je organisatie overkomt en geef je medewerkers de kans om mee te groeien met de ontwikkelingen.
Artikel gepubliceerd op ICT&health
Terug naar het overzicht
